System kaucyjny w Polsce od 2025 roku rodzi obawy. „Za szybko, będzie chaos”

Od 2025 r. przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty w jednorazowych butelkach z tworzywa sztucznego (do 3 litrów) i szklanych butelkach wielokrotnego użytku (do 1,5 litra) oraz metalowych puszkach (do 1 litra) muszą wprowadzić za nie kaucję. Opakowania zostaną oznaczone napisem „Kaucja”, podana też będzie jej wysokość. Kaucja na butelki plastikowe oraz puszki ma wynieść 50 gr, a za butelki szklane wielorazowego użytku - 1 zł.

Obowiązek przyjmowania pustych opakowań będą miały sklepy o powierzchni powyżej 200 m kw., a także mniejsze, które dobrowolnie przystąpią do systemu kaucyjnego. Wszystkie przyjmą opakowania bez okazywania paragonu.

System kaucyjny był przedmiotem dyskusji na zakończonym właśnie w Warszawie Międzynarodowym Szczycie Klimatycznym TOGETAIR.

- Mamy ogromne doświadczenie z systemem kaucyjnym w Europie i popieramy jego wprowadzenie w Polsce, jednak nie 1 stycznia 2025 roku – powiedział Ryszard Machoj, członek zarządu ds. sprzedaży w Lidl Polska. - Żaden kraj nie poradził sobie z efektywnym wdrożeniem w krótszym czasie niż dwa lata. Proponowany termin wejścia w życie ustawy grozi ogromnym chaosem, jak na przykładzie Rumunii i Węgier, gdzie wprowadzenie systemu spowodowało blokady i niezadowolenie klientów.

Za późniejszym wprowadzeniem systemu kaucyjnego opowiada się też Konfederacja Lewiatan.

– Powinniśmy wyciągać wnioski z doświadczeń innych krajów. Na Węgrzech w styczniu tego roku uruchomiono system kaucyjny, który de facto nie działał, bo nie wszyscy zdążyli z wydrukowaniem odpowiednich opakowań i oznaczeń oraz automaty do zwrotu butelek na początku nie współpracowały z całym systemem. Przykład ten pokazuje, że lepiej poczekać, niż uruchamiać niedopracowany system – uważa Piotr Mazurek, ekspert ds. gospodarki obiegu zamkniętego Konfederacji Lewiatan.

Docelowo zbiórce ma podlegać ponad 12 mld opakowań. Celem jest ochrona środowiska, ponieważ ilość odpadów w Polsce systematycznie rośnie. Według GUS, w 2014 r. odebrano i zebrano 10,3 mln ton odpadów komunalnych, a w 2020 r. - 13,1 mln to, o 27 proc. więcej. Masa odpadów w przeliczeniu na mieszkańca wzrosła z 268 kg w 2014 r. do 342 kg w 2020 r. Województwo kujawsko-pomorskie plasuje się w średniej tego zestawienia z wynikiem 338 kg rocznie. Najwięcej – 390 kg odpadów – produkuje mieszaniec Dolnego Śląska, najmniej - 210 kg – woj. świętokrzyskiego.

Recyklingowi poddawane są przede wszystkim odpady z papieru i tektury (33,6 proc.), szkła (31 proc.), tworzyw sztucznych (21,6 proc.) oraz metali (10,9 proc.). Jednak z roku na rok te dane rosną. Tylko w roku 2019 odnotowano wzrost recyklingu o 39 proc.

W Polsce jest kilkaset zakładów zajmujących się recyklingiem odpadów z tworzyw sztucznych. Ponad 50 przyjmuje powyżej 5 tys. ton odpadów na rok, ale tylko kilka ma możliwość przetworzenia kilkudziesięciu tysięcy ton tworzyw sztucznych rocznie. W województwie kujawsko-pomorskim mamy 18 instalacji do recyklingu tworzyw sztucznych o wydajności powyżej 1000 ton – to najwięcej w kraju, np. na Podlasiu nie ma żadnej. W naszym regionie jest też jedna instalacja do recyklingu odpadów ze szkła i trzy do recyklingu odpadów z papieru (o wydajnościach rocznych powyżej 5 tys. ton). Istotne dla recyklingu jest uprzednie sortowanie śmieci. W Kujawsko-Pomorskiem znajdują się 132 punkty selektywnego zbierania odpadów.