Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Bezwonny, bezbarwny, zabójczy

Jerzy Chamier-Gliszczyński [email protected]
Jest bezbarwny i bezwonny, co czyni go bardzo niebezpiecznym. Jednak wydobyty na powrzchnię stanowi wydajny surowiec energetyczny.
Jest bezbarwny i bezwonny, co czyni go bardzo niebezpiecznym. Jednak wydobyty na powrzchnię stanowi wydajny surowiec energetyczny. fot. sxc
Trafia na pierwsze strony gazet, gdy wydarzy się tragedia. Używany w kuchenkach gazowych, śmiertelny dla górników.

Tak było rok temu w Halembie, kiedy zginęło 23 górników. I tak było w minioną niedzielę, na Ukrainie. W donieckiej kopalni zginęło 90 górników. W obu wspomnianych przypadkach sprawcą tych tragedii był metan.

Przez setki milionów lat w wyniku różnych przemian środowiska i geologicznych w skorupie naszej Ziemi powstawały pokłady węgla kamiennego, ropy naftowej i gazu ziemnego. Paliwa te mogą występować osobno lub współistnieć razem, tak jak ropa naftowa i gaz ziemny. Wspólnym składnikiem występującym w tych surowcach jest metan.

Gaz ten (CH4) jest najprostszym węglowodorem, często nazywanym gazem błotnym lub kopalnianym. Powstaje w wyniku beztlenowego rozkładu związków organicznych, na przykład na bagnach. Jest również głównym składnikiem, stanowi ponad 90%, gazu ziemnego. Jest bezbarwny i bezwonny, co czyni go bardzo niebezpiecznym. Gaz ziemny, który używamy w naszych kuchenkach gazowych, jest mieszany z charakterystycznym związkiem zapachowym. Ma to zabezpieczyć nas przez ewentualną nieszczelnością instalacji gazowej i tym samy zapobiec eksplozji. Metan potrafi eksplodować już w stężeniu 1:10 z powietrzem.

Dlatego w kopalniach czujniki metanowe są tak nastawione, by już przy 1-1,5% stężeniu metanu automatyczne odciąć dopływ napięcia. Gdyż wybuch może wywołać iskra z urządzeń elektrycznych, nieprawidłowo prowadzone roboty strzałowe czy wreszcie wywołujący zapłon ruch skał. Również zdarza się, że wybuch metanu inicjuje kolejny wybuch - wybuch pyłu węglowego. W czasie wybuchu metanu człowiek nie ma szans. Powstaje ogromna fala uderzeniowa, brak tlenu, a temperatura wybuchu sięga od 1500 do 2650 stopni Celsjusza.

Metan jest naturalnym gazem występującym w skorupie ziemskiej, ale również jest gazem cieplarnianym, którego potencjał jest aż 21 razy większy niż dwutlenku węgla! Jego obecność jest związana z hodowlą zwierząt, ale i też ze skutkiem topnienia lodów, topniejąca zmarzlina uwalnia z gleby metan. Ciekawostką jest to, że ogromne jeziora płynnego metanu występują na Tytanie, największym księżycu Saturna. Potwierdził to w styczniu 2005 roku próbnik Huygens sondy Cassini. Skrajnie niskie temperatury umożliwiają, że metan jest płynny.

Jak powstaje?
Materiał organiczny pochodzący z ginących roślin gromadzi się i rozkłada na dnie bagien. Warstwy osadów pokrywające dawne bagna zaczynają coraz mocniej ściskać ten materiał. W wyniku procesów fizycznych i chemicznych powstaje węgiel, metan, dwutlenek węgla, azot i woda. Proces zachodzi przez wiele milionów lat, przez co grubość pokładów węgla ciągle wzrasta.

Jak można wyelimonować zagrożenie wybuchem w kopalni?
W czasie wydobywania węgla jego pokłady oraz otaczajace skały mogą wydzielać metan, który po zmieszaniu z powietrzem tworzy silną mieszaninę wybuchową . Aby gaz nie stwarzał zagrożenia, nalezy go usuwać ze strefy, w której pracują górnicy.

Na powierzchni obszaru, z którego jeszcze nie rozpoczęto wybierania węgla wiercone są otwory; ich zadaniem jest usunięcie metanu ze strefy, w której będą prowadzone prace. Podobne odwierty dokonywane są po utworzeniu szybów i na wyrobiskach pozostałych po zakończeniu wybierania węgla.

Wydobyty tym sposobem metan może być wykorzystywany jako surowiec energetyczny na miejscu lub dzieki sprzedaży stanowić dodatkowe źródło dochodu kopalni.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska