Co łączy Chełmno, Jabłonowo Pomorskie, Chojnice i Ignacego Łyskowskiego?

Czego szukaliśmy w Internecie w 2020 roku?

11 lutego, z inicjatywy burmistrza miasta i gminy Jabłonowo Pomorskie Przemysława Górskiego radni przyjęli uchwałę w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Ignacego Łyskowskiego.

- Często zdarza się, że mówimy o bohaterach, którzy są bardziej znani i pamiętani z wyczynów, którymi zasłynęli podczas wojen, powstań czy buntów. Gdzie w tym wszystkim podziali się Ci, którzy walczyli o wolną ojczyznę i wyzwolenie nas spod panowania zaborcy pruskiego? Dzieli nas 7 km od miejsca narodzin bohatera naszych ziem - podkreśla Przemysław Górski. - By wyrazić uznanie dla wzorowego gospodarza, działacza oświatowego i gospodarczego, pisarza i publicysty, wybitnego posła polskiego, prezesa Koła Polskiego w parlamencie Rzeszy Niemieckiej, rodowitego mieszkańca powiatu brodnickiego i gminy Jabłonowo Pomorskie Ignacego Łyskowskiego, pragnę przedstawić swoje stanowisko w sprawie ustanowienia roku 2021 w Mieście i Gminie Jabłonowo Pomorskie Rokiem Ignacego Łyskowskiego.

Ignacy Łyskowski urodził się 12 września 1820 roku w Mileszewach, zmarł 14 lipca 1886 roku w Poznaniu. W minionym roku z 100. rocznicą odzyskania niepodległości przez Jabłonowo Pomorskie, obchodziliśmy 200 rocznicę jego urodzin, a w tym roku mija 135. rocznica śmierci Uczył się w gimnazjum chojnickim, gdzie uległ germanizacji, ale sytuacja uległa zmianie po przeniesieniu do gimnazjum w Chełmnie. Tu zaangażował się w działalność tajnej organizacji uczniowskiej "Polonia". Po maturze podjął studia teologiczne w niemieckim Fryburgu, następnie we Wrocławiu, gdzie należał do Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego. Obok teologii studiował historię, literaturę i filozofię. W 1846 r. zachorował na tyfus, przerwał studia i długo się leczył. Po powrocie do domu dobre i nowoczesne gospodarowanie stało się jego pasją. Przełożył na język polski pracę o "Wprowadzeniu ulepszonego gospodarstwa we włościańskich posiadłościach". Zajmował się literaturą - wydał w Brodnicy tom "Poezje". Podczas Wiosny Ludów rozwinęła się kariera polityczna. Tymczasowy Komitet Narodowy Prus Polskich wysłał go do parlamentu we Frankfurcie nad Menem. Tam wniósł protest przeciwko wcieleniu polskich okręgów Pomorza do Związku Niemieckiego. Wkrótce, jako oficjalnie wybrany poseł, we Frankfurcie upomniał się o respektowanie praw narodowych polskich mieszkańców. Tak zaczęła się jego długotrwała walka parlamentarna o prawa narodowe Polaków. Po załamaniu się uniwersalnej demokracji niemieckiej zaangażował się w działalność Ligi Polskiej i program pracy organicznej jako drogi do przyszłej walki o niepodległość. Łyskowski stał na czele Ligi Polskiej powiatu brodnickiego i wchodził w skład jej rady prowincjonalnej. Założył około 30 bibliotek. W latach 1848-1850 z inicjatywy Łyskowskiego wychodziło w Chełmnie pierwsze polskie czasopismo na Pomorzu pt. "Szkółka Narodowa". Swoimi utworami i artykułami zasilał to pismo, przekształcone w "Szkołę Narodową".

Po rozwiązaniu Ligi Polskiej Łyskowski dużo uwagi poświęcał sprawom gospodarczym.

- Miał ku temu właściwe racje, wzorowo gospodarując w rodzinnym majątku Mileszewy - kontynuuje burmistrz. - Upowszechniał wiedzę o rozwoju gospodarstw włościańskich, nowoczesnym gospodarowaniu, wydawał poradniki, małą encyklopedię rolniczą pt. "Gospodarz", ogłaszał poradniki rolnicze. Po upadku powstania styczniowego poświęcił się pracy organicznej, przyczynił się do powstania Towarzystwa Agronomicznego Ziemi Michałowskiej, którego wkrótce został prezesem. Od roku 1862 Łyskowski był członkiem Centralnego Komitetu Wyborczego na Prusy Zachodnie, od 1870 r. - przewodniczącym. Miał pozytywny wpływ na wybór polskich przedstawicieli do parlamentu niemieckiego. W 1866 r. został wybrany do sejmu pruskiego, a w 1867 do parlamentu niemieckiego. Karierę parlamentarną uprawiał blisko 20 lat, wybierany do końca swojego żywota.

Łyskowski był jednym z najlepszych mówców i wytrawnych parlamentarzystów polskich. W parlamencie Rzeszy Niemieckiej przez wiele lat sprawował funkcję prezesa Koła Polskiego. Wielokrotnie występował przeciwko germanizacji w szkolnictwie, sądownictwie i administracji. Konsekwentnie domagał się równouprawnienia w odniesieniu do języka polskiego i języka niemieckiego.

- Jako poseł powiatu brodnickiego regularnie zdawał sprawozdania - wskazuje Przemysław Górski. - Przyczynił się do powstania gimnazjum w Brodnicy z prawem fakultatywnego nauczania języka polskiego. Wspierał autorytetem Towarzystwo Pomocy Naukowej (TPN) w Chełmnie i Towarzystwo Naukowe w Toruniu. W TPN był członkiem zarządu, a w powołanym w 1875 r. Towarzystwie Naukowym pierwszym prezesem. Dzięki jego staraniom i pod jego redakcją ukazały się trzy pierwsze tomy "Roczników Towarzystwa Naukowego w Toruniu". W 1881 r. położył kamień węgielny pod nową siedzibę towarzystwa. Wtedy to Toruń stał się głównym ośrodkiem kultury polskiej na Pomorzu.

Gdy Łyskowski zmarł rodzina postanowiła, że ciało musi wrócić do rodzinnej ziemi. Planowano przywieźć trumnę na dworzec kolejowy, ale na prośbę społeczeństwa Poznania odbyło się to w formie manifestacyjnego pochodu. Jedna z gazet tak relacjonowała wydarzenie: „Gdyby jaki człowiek obcy, gdzie z dalekich krajów, który o Polakach i Polsce nic nie słyszał i nie wiedział, zobaczył był ten wspaniały orszak pogrzebowy, który ciało zmarłego z Poznania wyprowadził, gdyby był widział te tysięczne tłumy ludu, ten sznur duchowieństwa i wspaniałą liczbę naszych posłów, naszych ludzi uczonych i stanowiska zajmujących, te wieńce pokrywające trumnę, a zacną rękę kładzione, zaiste zdawałoby mu się, że wielkiego mocarza wiedzie naród do grobu”.

- Zwłoki zostały przewiezione do Mileszew i pochowane w krypcie kościoła parafialnego w Lembargu - dodaje burmistrz. - Niewątpliwie Łyskowski był liderem i symbolem pracy organicznej na Pomorzu. Poświęcił się budowie nowoczesnego społeczeństwa pomorskiego. Ukoronowaniem jego kariery politycznej była prezesura Koła Polskiego w niemieckim parlamencie, ale zawsze pamiętał o swojej małej ojczyźnie.