Dach kontra natura

     Leżymy w strefie, w której dach domu narażony jest na duże wahania temperatur, silne wiatry w porze wiosenno-jesiennej i opady śniegu zimą. Oznacza to, że przez cały czas działają na niego obciążenia. Aby te oddziaływania nie powodowały uszkodzeń czy powstawania nieszczelności, materiał, z którego jest wykonane pokrycie dachowe, musi odznaczać się bardzo dobrymi parametrami technicznymi.
     Na rynku można kupić ogromną ilość różnych materiałów budowlanych do krycia dachów - od tych najlżejszych, takich jak blacha czy gonty bitumiczne, do stabilniejszych i bardziej wytrzymałych, jak dachówki czy łupek. Przed wyborem, podczas kalkulacji, warto wziąć pod uwagę nie tylko cenę, ale także późniejsze koszty eksploatacji.
     Groźny śnieg i wiatr
     Na dach działa kilka rodzajów obciążeń. Do najważniejszych należą obciążenia statyczne związane z siłą grawitacji i masą dachu oraz obciążenia zmienne będące efektem oddziaływania czynników atmosferycznych. Typowy polski dwuspadowy dach, zwłaszcza w porze zimowej, narażony jest na nacisk zalegającego śniegu sięgający nawet 150 kg/m kw.
     Dachy na Podhalu i innych terenach podgórskich przenoszą jeszcze większe obciążenia ze względu na bardziej intensywne opady oraz wydłużony okres zimowy, trwający w niektórych rejonach nawet do połowy marca.
     Silny wiatr wywołuje z jednej strony dachu duże siły dociskające, a z drugiej zasysające. Uważany do niedawna za wadę ciężar dachówek stanowi w tym przypadku ich istotną zaletę. Pokrycie z dachówek gwarantuje bowiem większą stabilność zarówno w czasie "halnego", jak i silnych sztormowych wiatrów na północy Polski.
     Mały format, mniejsze szkody
     W walce z siłami natury niezwykle istotna jest wielkość elementów, które pokrywają dach. W przypadku dachówek cementowych czy ceramicznych zniszczenia spowodowane porywistym wiatrem pojawiają się niezwykle rzadko, a jeżeli już wystąpią - to obejmują niewielkie fragmenty pokrycia. Dzieje się tak dlatego, że na dachu wykonanym z elementów małoformatowych przy silnych podmuchach wiatru wyrównuje się ciśnienie pomiędzy zewnętrzną a wewnętrzną stroną dachówki. Zastosowanie na dachu klamer do mocowania dachówek dodatkowo minimalizuje pojawienie się uszkodzeń. Gwałtowny podmuch może zabrać ze sobą ewentualnie kilka dachówek, ale pozostała część dachu pozostaje nieuszkodzona.
     Niebezpieczeństwo zerwania przez wichurę pokryć wielkoformatowych, np. całych arkuszy blachy czy papy niesie za sobą już większe obszarowo zniszczenia oraz może wystąpić przy znacznie słabszym wietrze. Porywisty wiatr odrywa blachę, najczęściej niszcząc otwory mocujące i wkręty. Oprócz tego niesiony z wiatrem spory fragment lekkiego pokrycia może wyrządzić niewspółmiernie więcej szkód.
     Pamiętajmy także, że zerwaną dachówkę bardzo łatwo uzupełnić. Jeśli wiatr oderwie połać blachy, naprawa dachu może się wiązać z wymianą dużej części pokrycia.
     Niekoniecznie lekkie
     Oprócz zjawisk atmosferycznych pewien wpływ na obciążenia ma także nacisk samego pokrycia dachowego. To nic innego jak efekt oddziaływania masy własnej dachówek, blachy lub innego pokrycia i pionowych sił grawitacyjnych. Jednak zdaniem specjalistów obecnie waga pokrycia dachowego nie jest już jedynym kryterium decydującym o konstrukcji i wymiarach belek więźby dachowej. Uwzględniając te najważniejsze siły działające na dach, różnice między "lekkimi" i "ciężkimi" pokryciami wynoszą maksymalnie 20 proc. wszystkich obciążeń. Oznacza to, że przy wyborze pokrycia dachowego nie trzeba wyłącznie skupiać się na możliwie najmniejszej masie pokrycia dachowego. Należy także brać pod uwagę takie cechy jak trwałość i wytrzymałość. Tymczasem jeszcze wciąż pokutuje myślenie, że zamiast dachówek lepiej wybrać tzw. lekkie pokrycia dachowe, takie jak blacha czy gonty bitumiczne. Wynika to z obawy, że cięższe pokrycie wymaga dużo grubszych belek na konstrukcję dachu, co podnosi koszty inwestycji. Tymczasem zdecydowana większość domów projektowanych pod kątem wykorzystania poddasza do celów mieszkalnych - o czym warto pamiętać - posiada więźbę dachową gotową przenieść obciążenia dachówek bez specjalnych wzmocnień.