Gdy pracownik odchodzi

Pracownik może niezwłocznie, tj. bez zachowania okresu wypowiedzenia rozwiązać umowę o pracę jedynie w dwóch przypadkach, przewidzianych w art. 55 kodeksu pracy.

Względy zdrowotne
Możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia w tym przypadku pozostaje w związku z ochroną zdrowia pracownika i jest uzależniona od odpowiedniego udokumentowania tego stanu. Prawo rozwiązania umowy o pracę w tym trybie powstaje dopiero z upływem terminu wskazanego w orzeczeniu lekarskim, w którym pracodawca powinien był przenieść pracownika do innej pracy.

Przez inną pracę, jaką pracodawca może powierzyć pracownikowi, należy rozumieć pracę odpowiadającą kwalifikacjom pracownika lub zbliżoną do jego kwalifikacji, którą pracownik jest zdolny wykonywać ze względu na stan zdrowia.

Pracownikowi nie przysługują żadne roszczenia o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem przez niego umowy o pracę bez wypowiedzenia z powodu nieprzeniesienia go do innej pracy w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim.

Ciężkie naruszenie obowiązków
Drugi przypadek to możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika, gdy pracodawca dopuścił się wobec niego ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków.

W powyższym trybie może być rozwiązana umowa o pracę każdego rodzaju, a więc zarówno zawarta na czas nieokreślony, określony, wykonania określonej pracy, na okres próbny.

Podstawowe obowiązki pracodawcy określa art. 94 kodeksu pracy. Należą do nich m.in.:
- zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenie systematycznego szkolenia pracowników w zakresie bhp,
- terminowe i prawidłowe wypłacanie wynagrodzenia,
- przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu,
- ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Ponadto ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków wobec pracownika może być m.in.: bezpodstawne nieudzielenie urlopu wypoczynkowego, dyskryminowanie pracownika ze względu na jego przynależność związkową lub poglądy polityczne, nieprzestrzeganie przepisów o czasie pracy np. bezprawne zlecanie pracy w godzinach nadliczbowych, niezapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, np. niezaopatrzenie pracownika w środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze.

Odszkodowanie
Pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec niego, przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w przypadku umowy zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

Forma i termin
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy w tym trybie. Możliwość rozwiązania umowy o pracę jest ograniczona czasowo. Rozwiązanie umowy w tym trybie nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez niego wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Uprawnienia pracodawcy
Rozwiązując umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika pracownik musi się liczyć z tym, że pracodawca może - wystąpić do sądu pracy z roszczeniem o odszkodowanie. O odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Odszkodowanie jest jedynym roszczeniem, jakiego pracodawca może dochodzić w stosunku do pracownika z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Pracodawca nie może żądać uznania takiej czynności pracownika za nieważną i powrotu pracownika do pracy.