Kiedy siać kukurydzę? Optymalny termin siewu na kiszonkę i na ziarno. Zbyt wczesny siew to ryzyko wymarznięcia

Kukurydza na polskich polach to częsty widok. Ciepłolubna roślina jest u nas uprawiana głównie w 2 kierunkach: na ziarno lub na zielonkę, czyli paszę dla zwierząt. Należy do grupy upraw najpóźniej sianych u nas roślin jarych. Eksperci wskazują, że można ją uprawiać we wszystkich rejonach kraju.

W 2023 roku w Polsce rolnicy obsiali 1 mln 852 tys. hektarów kukurydzą, wynika z danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Do tego trzeba doliczyć skromny areał 14 tys. ha kukurydzy cukrowej.

Główny Urząd Statystyczny szacował w grudniu 2023, że powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno zwiększyła się w porównaniu z tą z 2022 r. o około 5 proc. i wyniosła ok. 1,3 mln ha. Według szacunków plony kukurydzy na ziarno wyniosą 72,9 dt/ha i będą większe od ubiegłorocznych o ok. 1,8 dt/ha.

Kukurydza uprawiana na zielonkę według GUS zajmowała w 2023 roku ponad 0,6 mln ha, o ok. 4 proc. mniej niż rok wcześniej. Zbiory oceniono na ok. 28,5 mln t, zatem o 6 proc. mniej od uzyskanych w 2022 r.

Autorzy Metodyki integrowanej produkcji kukurydzy, którą opublikowała Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa zaznaczają, że podobnie jak inne gatunki ze strefy tropikalnej kukurydza należy do roślin dnia krótkiego. Gatunek ten wyróżnia silna reakcja fotoperiodyczna, stąd wybór terminu siewu ma ogromne znaczenie dla rozwoju i plonowania roślin.

Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w jednym z poradników wymienia korzyści, jakie płyną z zachowania terminowego i prawidłowego siewu:

• optymalne warunki do kiełkowania i wschodów,
• odpowiedni czas na wzrost i rozwój,
• rośliny są bardziej odporne na szkodniki i choroby,
• rośliny wysiane w optymalnym terminie lepiej konkurują z chwastami.

Doradcy wyjaśniają, że optymalny termin siewu różni się, w zależności od regionu, ze względu na długość okresu wegetacyjnego i poziom średnich temperatur. Dlatego właśnie termin siewu kukurydzy podzielono na 2 optymalne przedziały czasowe uzależnione od regionu Polski:

• południowo-wschodni i południowo-zachodni rejon kraju: 20-30 kwietnia
• pozostała część kraju: 25 kwietnia - 5 maja

PIORIN: Wczesny siew prowadzi zwykle do wyższych plonów ziarna. Najkorzystniej jest rozpoczynać siew wraz z początkiem kwitnienia mniszka lekarskiego oraz czeremchy, co w warunkach Wielkopolski i Dolnego Śląska przypada najczęściej od 15 kwietnia.

Z siewem nie można się jednak za bardzo spieszyć, ponieważ zbyt wczesny siew ma swoje konsekwencje. Jak tłumaczy PIORIN, kiełkowanie i wschody przedłużają się na skutek zbyt niskiej temperatury gleby, a nasiona są uszkadzane przez choroby i szkodniki.

Opóźniony siew również może przynieść zagrożenia - sprzyja szybszym i wyrównanym wschodom, jednak w uprawie na kiszonkę zmniejsza udział kolb w plonie ogólnym, co obniża wartość paszową kiszonki. Natomiast w uprawie na ziarno obniża plon ziarna i opóźnia dojrzewanie. Większą tolerancję na opóźniony siew na ogół wykazują odmiany wczesne.

Temperatura gleby powinna mieć 6-8 stopni Celsjusza na głębokości 6-8 cm.

Wskazywana przez specjalistów głębokość siewu kukurydzy wynosi 4-5 cm. Głębsze siewy mają swoje korzyści, ponieważ zapewniają lepsze uwilgotnienie, ale jednocześnie wady - temperatura gleby wokół ziarniaka jest wtedy niższa. To skutkuje tym, że pobieranie składników pokarmowych jest wolniejsze.

W sytuacji jednak znacznego przesuszenia wierzchniej warstwy roli i braku prognoz o nadchodzących opadach deszczu warto podjąć decyzję o głębszym wysiewie ziarna na glebach lekkich, np. na głębokość do 7-8 cm.

Gęstość siewu kukurydzy. Obsada roślin powinna zależeć od wysiewanej odmiany i być zgodna z zaleceniami firm hodowlano-nasiennych.

• Zwykle przy uprawie odmian ziarnowych obsada wynosi 70-80 tys. ziarniaków/ha.
• Przy uprawie kukurydzy na kiszonkę może być nieco wyższa i dochodzić 90-100 tys. ziarniaków/ha.

W produkcji wysokoenergetycznej kiszonki obsada roślin powinna być zbliżona do tej stosowanej w technologii ziarnowej, gdyż podstawowym celem jest uzyskanie dużego udziału ziarna w plonie całych roślin.

Tam, gdzie występują powtarzające się okresy suszy, a przede wszystkim na polach o lekkich glebach, specjaliści sugerują niezależnie od wczesności odmiany, zastosowanie obniżonej gęstości siewu, wynoszącej 7 roślin/m2.

Z kolei przy dobrym dostępie do wody plon ziarna stabilizuje się przy gęstości 8 roślin/m2. Na lepszych glebach nieco więcej roślin na jednostce powierzchni znajdzie dogodne warunki dla rozwoju i plonowania.

Źródła: Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Warmińsko-Mazurski ODR

Zobacz: Warunkowość i norma GAEC 7 w rolnictwie