Matki Boskiej Zielnej 2023. Co święci się 15 sierpnia w kościele i co to właściwie za święto? Ma długą tradycję

Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny jest od 1950 roku w kościele katolickim jednym z dogmatów, ustanowionym przez papieża Piusa XII w konstytucji apostolskiej Munificentissimus Deus. Wcześniej Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny było nazywane Zaśnięciem Matki Bożej — tak funkcjonowało po ustaleniu w Rzymie w VII wieku. Dziś często zamiennie WNMP nazywa się w Polsce Świętem Matki Boskiej Zielnej i obchodzi się 15 sierpnia jako święto plonów.

„Największe i najbardziej znane obchody Wniebowzięcia NMP mają miejsce w Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie odbywają się inscenizacje przedstawiające Zaśnięcie Maryi oraz jej Wniebowzięcie, a także w Kalwarii Pacławskiej na Podkarpaciu”, przypominała w jednym ze swoich wpisów Konferencja Episkopatu Polski.

15 sierpnia najważniejsze uroczystości z udziałem biskupów odbywają się w Częstochowie na Jasnej Górze. W sierpniu do tego miejsca przybywa najwięcej pieszych i rowerowych pielgrzymek z całego kraju. Kulminacją są właśnie uroczystości WNMP.

Księża z parafii na terenie dużych miast zachęcają wiernych do przyniesienia 15 sierpnia do kościoła kwiatów i ziół, na wsiach i w małych miasteczkach towarzyszą im kłosy zbóż albo całe wieńce. Czasem przynoszone są również warzywa i owoce. Rolnicy dziękują za zebrane w danym roku plony i proszą o urodzaj w kolejnym.

W dniu Matki Boskiej Zielnej wiele parafii proponuje swoim wiernym parafialne dożynki. Przed ołtarzami są ustawiane wieńce i bukiety, które tego dnia zostają poświęcone. Zdobią kościoły przez kolejne dni.

Od X wieku w dniu Matki Boskiej Zielnej błogosławi się kłosy zbóż, owoce i kwiaty. „Jest to piękna kompozycja teologiczna: dziękczynienia Bogu za płody ziemi i upraszania urodzajów z symbolem dojrzałości Maryi i Jej pełni łask, którymi Bóg zechciał ją ubogacić”, przypomina na swojej stronie internetowej parafia pw. Najświętszej Maryi Panny w Nowym Wiśniczu.

Jak wspomina Muzeum Narodowe we Wrocławiu, wiązankę, w zależności od regionu, nazywa się zielem, ograbką, rózgą, kępką albo po prostu bukietem. Do bukietu wkładano zioła o właściwościach leczniczych:

• bylicę,
• macierzankę,
• miętę, piołun,
• chaber,
• kopytnik i krwawnik;
• kwiaty polne i ogrodowe,
• kłosy zbóż,
• len,
• makówki i konopie,
• warzywa i owoce: marchew, jabłko, gałązkę z późnymi wiśniami, gałązki leszczynowe z orzechami.

„Miały one – poza dziękczynieniem za plony – przypominać również, że apostołowie po otwarciu grobu Maryi znaleźli tylko kwiaty i zioła”, wskazuje na stronie muzeum Dorota Jasnowska, kustosz w Dziale Folkloru i Ceramiki Muzeum Etnograficznego.

To, co poświęcone w kościele, zyskiwało właściwości zabezpieczające i lecznicze. Na wsiach mocno w to wierzono. Dorota Jasnowska opisuje to tak:

Zioła z niego wykorzystywano w leczeniu ludzi i zwierząt gospodarskich, okadzano nimi izbę i obejście dla ochrony przed burzą, pożarem i epidemią lub po to, by diabeł nie kusił. Poświęcone wiązanki przechowywano za świętymi obrazami, obok wianków z Bożego Ciała nad drzwiami wejściowymi, czy na ścianie frontowej, na strychu, w oborach koło okna, w sąsiekach stodoły. Zatknięte na polu chroniło przed piorunami i robakami, umieszczone w stodołach przed myszami.

Poszczególne elementy poświęconego bukietu czy kosza były również wykorzystywane do leczenia ludzi i to w bardzo konkretnych sytuacjach. I tak na przykład

• marchew przy żółtaczce,
• jabłka przy bólach zębów i gardła,
• główki kapusty stosowano w weterynarii,
• mak na bezsenność.

Skąd wziął się zwyczaj święcenia ziół, kwiatów, zbóż i owoców?

Parafia w Nowym Wiśniczu przywołuje tu Tradycję Apostolską: „Genezy zwyczaju błogosławieństwa ziół, kwiatów, pierwocin zbóż, nowych owoców z lasów, pól i ogrodów należy szukać w ogólnoludzkim zamyśle doceniającym znaczenia tych ziół w życiu człowieka. Niezaprzeczalnie mają one terapeutyczny wpływ na zdrowie. Zwyczaj ma także podstawy biblijne. Księga Wyjścia wspomina o przynoszeniu do świątyni pierwocin z płodów ziemi w dowód wdzięczności. Zwyczaj ten został podjęty przez chrześcijan. Przykładem jest błogosławieństwo owoców w pierwszym wieku czy błogosławieństwo winogrona na zakończenie żniw w Zaśnięcie Matki Bożej (Dormitio)”.

Podczas uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny mieszkańcom miejskich parafii przypominane jest, że ich stoły mogą być zastawione dzięki ciężkiej - i często niedocenianej - pracy rolników.

15 sierpnia to też rocznica Cudu nad Wisłą oraz Święto Wojska Polskiego.

Źródła: Episkopat, Parafia Wiśnicz, Muzeum Narodowe we Wrocławiu