"Nielegalne" małżeństwa występują o pieniądze do gmin

Skandal wybuchł kilka miesięcy temu.

Okazało się, że w całym kraju ślubów udzielają urzędnicy, którzy nie mają do tego prawa. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego, tak jak i jego zastępcy, muszą być powoływani w drodze konkursu. Jednak w wielu urzędach powoływali ich bezpośrednio prezydenci miast czy burmistrzowie. W Bydgoszczy było jeszcze inaczej. Stwierdzono bowiem, że zostanie zastępcą kierownika USC to awans i żadnego konkursu na takie stanowisko też nie ogłaszano.

Nieprawnie udzielających ślubów było w naszym regionie więcej. Tak było w Golubiu-Dobrzyniu, Żninie, Gniewkowie, Łasinie, Łysomicach i Rypinie. W Barcinie, Janikowie i gminie Inowrocław zastępcami kierownika USC byli zastępcy burmistrza. Natomiast w Sadkach, Warlubiu, Sośnie, Bobrowie, Raciążku i Ciechocinie funkcje te pełnili sekretarze gmin.

Nieślubny owoc?
- Dwa lata temu wzięliśmy ślub i teraz okazuje się, że jesteśmy nielegalni - mówi Szymon Wiśniewski z Bydgoszczy. - Z żoną, czy też nie-żoną zastanawiamy się, jakie będą skutki prawne naszej sytuacji. Czy nasze dziecko jest owocem małżeńskim czy nieślubnym? Co z naszym wspólnym kredytem? Wzięliśmy go jako małżeństwo. Jak zareaguje bank gdy dowie się, że ślubu de facto nie mamy?

W sprawę zaangażował się Rzecznik Praw Obywatelskich. Stara się uspokoić sytuacje. W biurze rzecznika dowiedzieliśmy się, że małżeństwo takie jest ważne, póki małżonkowie nie zdecydują się go unieważnić. Mogą wtedy iść do sądu i przeprowadzić procedurę unieważnienia, a nie rozwodu.

Ale to nie jedyny problem. Urzędnicy USC podpisują też inne ważne dokumenty: akty zgonów, uznanie ojcostwa, zaświadczenia o braku przeszkód prawnych do udzielenia ślubu konkordatowego itp.

Kilkanaście par z kraju zdecydowało się już na procesy o odszkodowanie. Wytaczają je gminom. Małżeństwo z Bytomia dostało na przykład pięć tysięcy odszkodowania za ślub zawarty przed źle powołanym urzędnikiem. Zwrócono im pieniądze, jakie wydali na wesele i chrzciny. Inne pary również żądają od władz gmin pieniędzy. Ich roszczenia sięgają kilkudziesięciu tysięcy złotych. W naszym regionie jeszcze się to nie zdarzyło.

Resort sprawę wyrówna?
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji musi jakoś załatwić tę sprawę. Najpierw przyjrzało się skali zjawiska.
Wyniki są zastraszające - przeszło połowa kierowników USC i ich zastępców została w Polsce powołana poza konkursem! Tak więc kilkaset tysięcy ślubów może być nieważnych. Nic dziwnego, że resort obawia się fali pozwów o odszkodowanie.

Teraz ministerstwo ogłosiło, że będzie legalizować śluby, których udzielili urzędnicy bez odpowiednich uprawnień. Projekt nowelizacji prawa już jest gotowy. Czy to załatwi sprawę? Prawnicy nie są jednomyślni. Część z nich przewiduje, że będzie to precedens, na który można będzie się powoływać w innych sprawach dotyczących decyzji urzędników, którzy nie zostali powołani w sposób zgodny z prawem.
MSWiA kazało wszystkim gminom wyczyścić sprawy i ogłosić stosowne konkursy w Urzędach Stanu Cywilnego. Zatem wszystkie śluby są już w naszym regionie udzielane legalne.