Polacy w Szwecji znaleźli pracę i dom. Nie chcą wracać do Polski [zdjęcia]

Życie pisze różne scenariusze. Dla Anny, kobiety w średnim wieku i po przejściach, stało się łatwiejsze dopiero na emigracji. - Nie ma oczywiście mowy o sielance, bo ciężko pracować trzeba, ale zawsze mam na rachunki i inne bieżące potrzeby. I jeszcze zawsze coś zaoszczędzę.

Junsele to mała miejscowość z niespełna 1000 mieszkańcami. Latem są tu białe noce, a od października już ok. godz. 14 robi się ciemno. Zimą jest zazwyczaj minus trzydzieści kilka stopni.

- Na początku było trudno, ale z czasem przyzwyczaiłam się do skandynawskiego, ostrego, klimatu - opowiada Anna.

Grzegorz Zieliński z Borów Tucholskich: - Udało mi się spotkać na drodze łosia:

Pierwszy raz do Szwecji pojechała w 2003 roku - jak wielu innych Polaków - do pracy sezonowej. Na jednym wypadzie się nie skończyło: - Zbieraliśmy w lesie jutron (malina nordycka), jagody i borówki, które sprzedawaliśmy w skupie. Tak zarabialiśmy na życie w Polsce po sezonie - wspomina.

Anna uwielbia zbierać borówki, z których później robi dżemy i soki na zimę. Kocha las, w którym znajduje spokój i ucieczkę od codziennych trosk, których nie brakuje:

Za granicą poznała Ingwara, swojego przyszłego męża. Szwed (dziś już nie żyje) skupował leśne runo. Dzięki Ingwarowi w Junsele jest dziś jej dom. Ściągnęła do Skandynawii rodzinę: siostrę Lilkę i córkę Alinę.

Loppis to jak nasz lumpeks. Ludzie sprzedają rzeczy, które już nie są im potrzebne. Lilka zawsze znajdzie tam coś ciekawego:

W Szwecji nie jest trudno o pracę. Nasi rodacy zarabiają średnio od 18 tys. koron (ok. 8 tys. zł) do 24 tys. SEK (ok. 11 tys. zł). Oczywiście, ceny są wysokie i np. w sklepie ICA (znana szwedzka sieć), chleb (w przeliczeniu) kosztuje 10 zł, kilogram pomidorów - 9 zł, jabłek - 11,5 zł, cytryn - 12 zł, proszek do prania (0,5 kg) - 15 zł, 15 dag żółtego sera - 14 zł, 10 jajek - 12 zł, kostka masła - 10 zł, jogurt (litr) - 7 zł. Za litr benzyny 95 i diesla trzeba zapłacić ponad 6 zł.

Szwedzi są zaślepieni wszystkim, co tylko kojarzy się z USA. Na ulicach jeździ mnóstwo starych, amerykańskich, samochodów. Są warte ok. 100 tys. koron (niecałe 50 tys. zł):

"Kierowca bombowca"

Anna, choć od dawna ma już stałą pracę, szefuje kuchni lokalnego domu dla osób starszych i schorowanych, latem po godzinach wsiada w swoją skodę roomster i pędzi - znajomi wołają na nią "kierowca bombowca" - do lasu na: jutron, jagody, borówki i grzyby. W tej części Szwecji lasy są w nie szczególnie obfite.

Jutron: narodowy przysmak, kilogram kosztuje 40-70 zł:

Ściąga to do Junsele obcokrajowców z biedniejszych krajów. To już szósty sezon np. Bogdana z Ukrainy, który mieszka 100 kilometrów od Lwowa. - Niestety, w tym roku ceny w szwedzkich skupach są wyjątkowo niskie - skarży się. - Płacą zaledwie 9 koron za kilogram jagód (ok. 4 zł - red.) i 12 koron za borówkę (ok. 5,5 zł - red.). Jednak to i tak sporo, jak na nasze warunki. We wrześniu jadę dalej do roboty, do Niemiec. Taki mój los, że wciąż muszę gonić gdzieś za chlebem. Najbardziej mi żal, że nie widzą na co dzień, jak dorasta moja córeczka. Ma cztery latka i oglądam ją głównie na zdjęciach w telefonie żony. Moje życie to ciągła tęsknota i nieustający strach o bliskich. Na Ukrainie nie jest teraz spokojnie - Bogdan ma łzy w oczach.

- Wielu nieuczciwych pośredników próbuje wykorzystać osoby, które chcą jechać na zarobek do Szwecji - wtrąca się Anna. - Widziałam kilka razy, jak kierowcy busów wysadzali - czy to Polaków, czy Ukraińców - i zostawiali ich samych sobie. A przyjeżdżając tutaj trzeba mieć świadomość, że lasy są ogromne. Piękne i zarazem bardzo niebezpieczne. Łatwo się zgubić i bez samochodu ani rusz. Trzeba też wiedzieć, gdzie i jak zbierać owoce. Ci biedni ludzie szukali później u nas pomocy.

Mieszkańcy dokarmiają zwierzęta. Można więc spotkać np. lisa z parówką:

Szwecja jest otwarta na uchodźców. W niewielkim Junsele jest ich ok. 300, m.in. z: Syrii, Czeczenii, Afganistanu, Somalii czy dawnej Jugosławii. Jednak obywatele, płacący np. aż 25 proc. podatku dochodowego, coraz częściej buntują się przeciwko takiej polityce rządu.

Uchodźcy. Drażliwy temat...

- Na 300 uchodźców w Junsele pracuje zaledwie kilku - nie podoba się to choćby Glennowi, Szwedowi po pięćdziesiątce.

Uchodźcy, np. z Syrii, którzy są najkrócej, mają zagwarantowane: mieszkania (na trzy lata), darmową żywność (przez kilkanaście miesięcy) i bezpłatną naukę języka. Dodatkowo dostają dziennie po 70 SEK (ok. 30 zł).

Polka (anonimowo, bo to drażliwy temat): - Niektórzy przybysze celowo pozbyli się dokumentów i udają 14-letnie dzieci, by dostawać więcej socjalu. A gołym okiem widać, że regularnie używają maszynki do golenia. Niektórzy z tych, którzy przyjechali wcześniej, po trzech latach nagle zniknęli bez śladu. Podobno żyją gdzieś "na czarno" u rodzin w południowej Szwecji. Państwo stara się ukryć, gdy robią coś złego.

Anna Palmen: - Szkoda ludzi, dużo przeszli. Jednak powinni dostać, jak my, wędkę, a nie rybę.