Tyle zarabiają nianie w Polsce. Muszą spełnić te wszystkie warunki!

Na pytania odpowiadała Krystyna Michałek, regionalny rzecznik ZUS województwa kujawsko-pomorskiego.

Chciałabym zatrudnić nianię do opieki nad rocznym dzieckiem w ramach umowy uaktywniającej. Ile dostanę dofinansowania z budżetu, jeśli niani będę płacić 2250 zł brutto, czyli płacę minimalną?
Otrzyma Pani refundację składek od wynagrodzenia niani do kwoty nieprzekraczającej 50 proc. minimalnego wynagrodzenia. Aktualnie jest to kwota 1125 zł brutto. Od podstawy stanowiącej kwotę nadwyżki, czyli w tym przypadku od kwoty 1125 zł, składki opłaca pani jako płatnik składek przy czym:
- składkę na ubezpieczenie emerytalne od kwoty nadwyżki finansują w połowie rodzic i w połowie opiekunka (po 9,76 proc.),
- składkę na ubezpieczenie rentowe 1,5 proc. podstawy wymiaru opiekunka, a 6,5 proc. rodzic,
- składkę na ubezpieczenie wypadkowe od nadwyżki w całości finansuje rodzic dziecka (1,67 proc.),
- składkę na ubezpieczenie zdrowotne od nadwyżki w całości finansuje niania (9 proc.).
Na życzenie niani można ją również zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, ale składkę na to ubezpieczenie sfinansuje niania z własnych środków, a Pani jako płatnik składek będzie ją opłacała do ZUS (2,45 proc.).

Jestem na emeryturze. Nie otrzymuję minimalnej gwarantowanej emerytury, bo do wymaganych 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych zabrakło mi miesiąca i 19 dni . Czy gdyby córka zatrudniła mnie jako nianię do wnuków, to ten okres doliczyłby się do mojego stażu? Wnuki są w wieku szkolnym.
Niestety, córka nie może z Panią podpisać umowy uaktywniającej. Zgodnie z prawem, opieką niani objęte są dzieci od 20. tygodnia życia do ukończenia roku szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata. Wyjątkowo okres ten może być przedłużony do 4 lat, gdy nie ma możliwości objęcia dziecka wychowaniem przedszkolnym. Pani wnuki są starsze. Natomiast może Pani przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Prawo to przysługuje osobom, które nie spełniają warunków do objęcia tymi ubezpieczeniami obowiązkowo. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego wynagrodzenia. Stopy procentowe składek wynoszą:- 19,52 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne,
- 8 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe.Wobec powyższego wysokość składek uzależniona jest od zadeklarowanych przez Panią podstaw wymiaru składek na wszystkie ubezpieczenia.

Studiuję dziennie, ojciec dziecka także. Czy możemy zatrudnić nianię do półrocznego dziecka?
Studentka studiów dziennych nie ma prawa do finansowania składek za nianię chyba, że jest zatrudniona.
ZUS opłaca składki finansowane przez budżet państwa w przypadku, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1. Niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego2. Rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko: są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywil-noprawnej, prowadzą rolniczą lub pozarolniczą działalność.
3. Dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym, nie objęto go opieką dziennego opiekuna czy wychowaniem przedszkolnym.

Jeśli mam dziecko w wieku szkolnym, to czy mogę w ramach umowy uaktywniającej zatrudnić nianię?
Nie może Pani. Umowę z nianią, od której składki będą płacone z budżetu państwa, rodzic może podpisać wtedy, gdy dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (ewentualnie do 4 lat, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej.

Sąsiadka pracuję na etacie. Czy jeśli ją zatrudnię do opieki nad moją dwuletnią córką jako nianię, otrzymam dofinansowanie do składek? W jakiej wysokości?
To w jakiej wysokości składki będą sfinansowane przez budżet państwa zależy od wysokości wynagrodzenia niani. Budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (aktualnie 1125 zł). Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic.
Składki są finansowane przez budżet państwa niezależnie od tego czy niania podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo czy dobrowolnie. Jeśli niania jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy albo którym w umowie o pracę zagwarantowano co najmniej minimalne wynagrodzenie, tak długo jak długo trwa stosunek pracy, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z umowy uaktywniającej są dobrowolne.
Niania zawierająca umowę uaktywniającą z własnym pracodawcą lub wykonująca taką umowę na rzecz własnego pracodawcy, podlega ubezpieczeniom jako pracownik. Nie korzysta wtedy z dofinansowania składek z budżetu.

Mam 58 lat, pracuję na umowę o pracę. Czy mogę się zatrudnić się jako niania? Czy składki z umowy uaktywniającej będą doliczone do przyszłej emerytury?
Jeśli jest Pani zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy albo jeśli w umowie o pracę zagwarantowano co najmniej minimalne wynagrodzenie, tak długo jak długo trwa stosunek pracy, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywania umowy uaktywniającej mają charakter dobrowolny. Jeśli przystąpi Pani do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych to okres będzie wliczony do przyszłej emerytury, przy czym budżet państwa sfinansuje składki do połowy minimalnego wynagrodzenia (1125 zł). Składki będą finansowane przez budżet niezależnie od tego czy niania podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo czy dobrowolnie. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe niani, od podstawy wymiaru składek stanowiącej kwotę nadwyżki ponad kwotę połowy minimalnego wynagrodzenia (1125 zł), są współfinansowane przez nianię i rodzica. Niania i rodzic finansują składkę na ubezpieczenie emerytalne (po 9,76 proc.). Składkę na ubezpieczenia rentowe - 1,5 proc. podstawy wymiaru finansuje niania, a w wysokości 6,5 proc. podstawy wymiaru – rodzic. Składkę na ubezpieczenie wypadkowe finansuje w całości rodzic.

Kiedy budżet państwa sfinansuje składki? Jakie warunki trzeba spełnić?
Budżet państwa sfinansuje tylko składki obliczone od wynagrodzenia niani nieprzekraczającego kwoty 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (aktualnie 1125 zł). Jeśli niania zarabia więcej, nadwyżkę rozlicza i opłaca rodzic. Budżet państwa sfinansuje składki pod warunkiem, że:
- niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego,
- rodzice (samotny rodzic) są zatrudnieni, świadczą usługi na podstawie umowy cywil-noprawnej stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych, prowadzą pozarolniczą działalność lub działalność rolniczą oraz
 - dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym a także nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna
 - dziecko ma 20 tygodni,
 - niania jest pełnoletnia
i nie jest rodzicem dziecka.
Składki za nianię są opłacane przez budżet państwa najdłużej do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3 lata (4 lata, gdy nie można zapewnić mu opieki przedszkolnej). Rok szkolny trwa od 1 września do 31 sierpnia następnego roku.

Zobacz także: Tyle zarabiają nianie w Polsce. "Niektóre Panie mają ogromne żądania" [stawki]

Co mu się znaleźć w umowie uaktywniającej?
Rodzic, który chce zatrudnić nianię do opieki na swoim dzieckiem, musi najpierw zawrzeć z nianią tzw. umowę uaktywniającą. Czyli najprościej mówiąc, umowę zlecenie z osobą fizyczną sprawującą opiekę nad dzieckiem. Do umowy tej stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

Dlatego musi ona określać takie elementy jak:

• strony umowy (rodzic/opiekun dziecka i niania),
• cel i przedmiot umowy,
• czas i miejsce sprawowania opieki,
• liczbę dzieci powierzonych opiece,
• obowiązki niani,
• wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
• czas, na jaki umowa została zawarta,
• warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy

.

Umowę z nianią, od której składki będą płacone z budżetu państwa, rodzic może podpisać wtedy, gdy dziecko, którym niania będzie się opiekować, ma od 20 tygodni do 3 lat (ewentualnie do 4 lat, jeżeli nie ma możliwości zapewnienia dziecku opieki przedszkolnej).
Nianią nie może być osoba niepełnoletnia ani żaden z rodziców. Może natomiast być to student, senior, babcia, dziadek lub inna osoba spokrewniona z dzieckiem.

Po zawarciu takiej umowy uaktywniającej jeden z rodziców zgłasza w ZUS na formularzu ZUS ZFA siebie jako płatnika składek. Zgłoszenie to należy złożyć tylko w przypadku, gdy rodzic nie jest już wcześniej zarejestrowany jako płatnik składek np. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

Następnie w ciągu siedmiu dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń rodzic zgłasza na formularzu ZUS ZUA nianię jako ubezpieczoną, jeżeli będzie ona podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jeżeli natomiast niania podlega już ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (np. pracuje już w innym miejscu lub prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą), to należy ją zgłosić jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA.