Wyjątkowo uczcili pamięć pomordowanych w powiecie chełmińskim. Kontynuować będą w Toruniu [zdjęcia]

Wyjątkowo uczcili pamięć pomordowanych w powiecie chełmińskim. Kontynuować będą w Toruniu [zdjęcia]

W Raciniewie - przy Mogile Zbiorowej Cywilnych Ofiar - upamiętniono cywilne ofiary antypolskich czystek przeprowadzonych przez niemieckich okupantów jesienią 1939. Jak zapowiadają w urzędzie marszałkowskim, ziemia ze zbiorowych mogił w lesie raciniew-skim, podobnie jak ziemia z pozostałych ponad 400 miejsc kaźni na terenie województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego, zostanie wmurowana w pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939. Ten zostanie odsłonięty w sobotę w Toruniu. Powstanie też księga pamiątkowa z nazwiskami pomordowanych.

W uroczystościach patriotyczno-religijnych w Raciniewie udział wziął m.in. marszałek województwa Piotr Całbecki i szef kancelarii prezydenta RP. Honorowy patronat nad wydarzeniem objął prezydent Andrzej Duda. Po uroczystej mszy świętej, której przewodniczył biskup toruński Wiesław Śmigiel, rozpoczęła się część patriotyczna. Odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową zamontowaną na obelisku. W wydarzeniu uczestniczyło wielu mieszkańców.

Jesienią 1939 roku, wkrótce po napaści Niemiec na Polskę, okupanci przystąpili do ludobójczej akcji „odpolszczania” tej części polskich ziem, którą przyłączono do III Rzeszy. Zaplanowane jeszcze przed wybuchem wojny i przeprowadzone według przygotowanych zawczasu list proskrypcyjnych masowe rozstrzeliwania ludności cywilnej, przede wszy-stkim inteligencji oraz osób zaangażowanych w umacnianie polskości, pochłonęły dziesiątki tysięcy istnień. Do największych zbrodni doszło na terenie przedwojennego województwa pomorskiego, gdzie liczbę ofiar, wśród których były również kobiety i dzieci, szacuje się na co najmniej 30 tysięcy. Sprawcami mordów byli miejscowi Niemcy, zrzeszeni w organizacji Selbst-schutz Westpreussen, nadzorowani przez SS. Większość z nich uniknęła odpowiedzialności.

Przypomnijmy, tydzień wcześniej, marszałek województwa, proboszcz parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Chełmnie ks. Adamem Ceynowa i harcerze pobrali też symboliczną próbkę ziemi z miejsca kaźni w Klamrach. W naszym powiecie najwięcej ofiar zginęło właśnie w Klamrach. Od połowy października do 11 listopada 1939 roku rozstrzelano tu od 2 do ponad 3 tysięcy osób. Byli to głównie przedstawiciele miejscowej inteligencji: nauczyciele, księża, urzę-dnicy, inżynierzy, też działaczy społeczni i polityczni, rolnicy, rzemieślnicy, 14 osób narodowości żydowskiej.

Koncepcja budowy pomnika, pod który wmurowana zostanie ziemia z Klamer, jak i Raciniewa, obejmuje stworzenie w sąsiedztwie toruńskiego Muzeum Etnograficznego parku pamięci.

- Jego centralnym elementem będzie „rozstrzelany dom” - bry-ła z białego kamienia z wyrwą pośrodku, odsłaniającą metalową płytę z wyrytymi nazwami około 400 miejscowości, w których Niemcy dokonywali egzekucji - zapowiada Beata Krzemińska, rzecznik prasowa urzę-du marszałkowskiego. - Będzie też nota historyczna oraz fragment wiersza Zbigniewa Herberta „Pan Cogito o potrzebie ścisłości”. Bryła stać będzie na symbolizującej masowy grób „bliźnie w ziemi”, która w założeniu nigdy nie zarośnie trawą. W jednym z małych obiektów obok do niecki kapać będzie woda - symbol, iż choć minęło wiele czasu to zbrodnia pomorska nigdy nie została rozliczona.