Jesień 1939 r.

Na znajdującej się między ul. Pod Blankami, Jana Kazimierza i Wałami Jagiellońskim synagodze, Niemcy zawiesili transparent z napisem: "Diese Stadt ist Judenfrei" ("Miasto wolne od Żydów"). Zdjęcie bożnicy, z narażeniem życia, zrobił 16-letni wówczas Włodzimierz Kałdowski. - To trzeba głośno powiedzieć: Bydgoszcz była pierwszym miastem, w którym okupant dokonał holocaustu - podkreśla prof. Zdzisław Biegański, historyk z UKW, autor książki "Mniejszość żydowska w Bydgoszczy 1920-1939" (wyd. 1999). Według spisu ludności z 1939 r. w mieście nad Brdą mieszkało 2057 osób pochodzenia żydowskiego. Zniknęli z miasta w pierwszych tygodniach okupacji. Część wyjechała zanim wybuchła wojna, a tych, którzy pozostali, zamordowano. Według świadków już 5 września, czyli w dniu wejścia Niemców do Bydgoszczy, Żydów wyrzucano z mieszkań na Starym Rynku, Długiej, Batorego, Jezuickiej. Niektórych zabijano na miejscu. Bardzo szybko okupant przystąpił do rozbiórki okazałej synagogi (budowano ją w latach 1882-1884).

W 2012 r., w miejscu bożnicy, odsłonięto tablicę pamiątkową.