Grudziądz - miasto teatralne

Zespół Teatru Popularnego w Grudziądzu za czasów dyrektora Aleksandra Gąssowskiego. Grał często w terenie. Obejmował zasięgiem ponad 100 miejscowości w 6 województwach.
(fot. REPROD. MARYLA RZESZUT)

W Grudziądzu do teatru na sztuki chodziło się już w pierwszej połowie XIX wieku.

U zbiegu ul. Podgórnej i Solnej powstał budynek z pruskiego muru (konstrukcja nośna z belek połączona z czerwoną cegłą). Ten dwupiętrowy budynek mieszkańcy szybko "ochrzcili" mianem "stodoły", jako że przypominał nieco spichrz.

Był to całkiem pokaźny teatr, łącznie na 334 miejsca siedzące i 90 stojących. Na parterze były 153 miejsca, na balkonie 1. piętra 76 plus loża po lewej dla 23 osób, a po prawej dla 16. Na 2. piętrze zaś był balkon dla 66 widzów. Za sceną powstała przybudówka, gdzie ulokowano garderoby, rekwizytornię i zaplecze dla aktorów. W gmachu o drewnianej konstrukcji istniało zagrożenie pożarowe. Strażacy pełnili więc dyżury podczas przedstawień, a w 1883 r zakazano palenia tytoniu na widowni i w całym obiekcie. Był on regularnie remontowany. Kiedy jednak powstały okazałe teatry w Bydgoszczy (w 1896 r) na 780 miejsc i Toruniu (1904 r, na 850 miejsc) działające w Grudziądzu Towarzystwo Teatralne domagało się budowy nowego gmachu.

Lata I wojny światowej nie sprzyjały tej inwestycji. Pogarszający się stan budynku teatru sprawił, że spektakle zaczęto grać w hotelu Czarny Orzeł a w 1917 r także na scenie Tivoli przy ul. Legionów. Rok później teatr przy ul. Solnej kupił Brunon Loeffenbein. Ulokował w nim magazyn szkła i porcelany...

Grudziądz ma ogromne tradycje teatrów objazdowych. Rejestr wystawianych w latach 1839-1854 spektakli prowadziło starostwo.

Do 1920 r. przy fabryce Hydro-Vacuum, w centrum miasta, istniał także teatr letni cesarza Wilhelma, obok hotelu Pod Złotym Lwem.

Kiedy w 1920 r. Grudziądz wrócił do Polski, po 148 latach zaboru pruskiego, mieszkańcy spragnieni byli polskiego teatru. Miasto błyskawicznie rozwijało się gospodarczo, postanowiono stworzyć stałą scenę. Powstała spółka akcyjna Teatr Pomorski, odkupiła strzelnicę przy ul. Strzeleckiej (dziś Focha) od niemieckiego bractwa kurkowego. Tam powstał obecny teatr.

Do najświetniejszych okresów teatru w Grudziądzu należą lata 1959-66, kiedy to dyrektorem, reżyserem i aktorem był Aleksander Gąssowski, zwolennik teatru tradycyjnego. Mawiał: "Najlepszy teatr bez widza jest złym teatrem". Już jego pierwszą premierę "Niemców" grano sto razy! Zespół teatralny z Grudziądza wyjeżdżał na przedstawienia do ponad 100 miejscowości ówczesnych województw: bydgoskiego, poznańskiego, warszawskiego, gdańskiego, olsztyńskiego, koszalińskiego.

Najwięcej widzów obejrzało jego adaptację powieści Sienkiewicza "W pustyni i w puszczy": aż 97.661 na 162 spektaklach.

Dla upamiętnienia zasług Gąssowskiego dla grudziądzkiej sceny ustanowiono nagrodę - Statuetkę Aleksandra. Kapituła przyznaje ją co roku osobom szczególnie zasłużonym dla teatru.