Co nazywamy stawianiem granic w relacjach?
Umiejętność wyrażania własnych opinii, pragnień w sposób jasny, ale jednocześnie szanujący innych. Oznacza to wyrażanie siebie oraz bronienie swoich praw, bez naruszania czyichś granic. Jest to ważna umiejętność komunikacyjna w relacjach międzyludzkich. Stawianie granic może dotyczyć różnych aspektów życia. Pomaga w budowaniu zdrowych relacji, zapobiega wyczerpaniu emocjonalnemu oraz wspiera poczucie własnej wartości i autonomii.
Jakie granice może mieć nastolatek wobec dorosłych?
Nastolatek może i powinien mieć wiele swoich granic i stawiać je również wobec osób dorosłych. Jest to ważne dla jego bezpieczeństwa, rozwoju i zdrowia psychicznego. Kilka kluczowych granic, które powinny być respektowane to m.in. granice fizyczne czyli np. prawo do prywatności wyrażane zamknięciem drzwi do pokoju. Granice emocjonalne obejmujące prawo do wyrażania swoich uczuć i emocji bez strachu przed osądem, ale też prawo do nieujawniania wszystkich uczuć. Nastolatek powinien także móc sam wybrać swoich przyjaciół, wyrazić własne zdanie i poglądy czy też podjąć decyzje dotyczące edukacji i przyszłości.
Czy dorośli respektują granice dziecka? Czy nadal funkcjonujemy w myśl hasła „dzieci i ryby głosu nie mają”?
Młodym pacjentom często towarzyszy przekonanie, że nawet jeżeli mają prawo wypowiadać swoje zdanie, to na samym końcu rodzic i tak wie lepiej. Jako społeczeństwo nauczyliśmy się już na szczęście dopuszczać dzieci do głosu. Musimy się jeszcze nauczyć słuchać i słyszeć. Zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka, każde dziecko ma prawo do wyrażania swojego zdania we wszystkich sprawach, które go dotyczą. Jego opinie powinny być brane pod uwagę w zależności od wieku i dojrzałości dziecka. Możliwość wyrażania swojego zdania i uczuć jest kluczowa dla zdrowego rozwoju emocjonalnego dziecka. Pomaga budować pewność siebie, poczucie własnej wartości i umiejętności komunikacyjne.
Co daje dziecku poczucie, że dorośli je słyszą i słuchają?
Kiedy dzieci czują, że ich opinie są szanowane, budują zdrowe relacje z dorosłymi i uczą się szanować zdanie innych. To również wzmacnia więzi rodzinne i zaufanie.
Dzieci, które są nauczone, że ich głos ma znaczenie, są bardziej skłonne zgłaszać nadużycia i przemoc której doświadczają albo której są świadkami. Posiadają większe poczucie bezpieczeństwa i wiedzą, że ich problemy są ważne dla dorosłych. Uwzględnianie głosu dziecka w podejmowaniu decyzji dotyczących jego życia (np. edukacji, zdrowia, relacji rodzinnych) pomaga mu rozwijać umiejętności podejmowania decyzji i odpowiedzialności za swoje wybory.
Czym grozi łamanie granic dziecka w relacji z dorosłym?
Łamanie granic prowadzi do utraty zaufania, a to może osłabić relacje i sprawić, że stają się one powierzchowne i pełne napięć. Naruszanie granic często prowadzi do kłótni i konfliktów. Ponadto relacje, w których nie szanuje się granic, mogą przyczyniać się do rozwoju lub pogłębiania zaburzeń depresyjnych czy lękowych. Gdy w komunikacji brakuje wzajemnego szacunku zwiększa się również ryzyko unikania i izolacji, co może prowadzić do dalszych problemów.
Wiek dojrzewania to moment, w którym kształtujemy tożsamość, a grupa rówieśnicza jest centrum naszego świata. Czy stawianie granic szczególnie w grupie rówieśniczej grozi odrzuceniem?
Stawianie granic może być wyzwaniem, szczególnie w wieku dojrzewania, gdy potrzeba akceptacji rówieśników jest silna. Potrzeba przynależności do grupy może skłaniać do rezygnacji z własnych granic. Zdarza się, że grupa rówieśnicza nie jest sprzyjającym środowiskiem, dzieje się tak np. gdy młody człowiek narażony jest na przemoc rówieśniczą lub gdy w środowisku, które imponuje młodemu człowiekowi realizowane są zachowania ryzykowne np. przyjmowanie substancji psychoaktywnych czy konflikty z prawem.
Jak zatem pomóc dziecku nauczyć się stawiania granic w grupie rówieśniczej?
Aby dziecko mogło obronić się przed presją grupy musi mieć dobrze wyćwiczone mechanizmy, o których wcześniej rozmawialiśmy. Czyli poczucie bycia ważnym i doświadczenie możliwości odmówienia oraz postawienia granicy. Dla przypomnienia, aby dziecko mogło być asertywne w relacji z rówieśnikami musi mieć możliwość ćwiczenia bycia asertywnym w relacji z rodzicami. Nie tylko rodzice i opiekunowie, ale także nauczyciele odgrywają kluczową rolę w edukowaniu dzieci na temat ich praw. Dzięki temu dzieci będą lepiej przygotowane do radzenia sobie w trudnych sytuacjach i będą mogły rozwijać się w zdrowy i bezpieczny sposób.
