Kolorowe liście

Jak pokrzywy
Koleus bardzo przypomina pospolitą pokrzywę, tyle że ma pięknie ubarwione liście. Nadaje się do uprawy w mieszkaniach, w skrzynkach balkonowych i na rabatach. Najpopularniejszy jest, pochodzący z Jawy, koleus Blumego (Coleus blumei), nazywany też pokrzywką brazylijską. Inne gatunki należące do tego rodzaju rosną w zwrotnikowych rejonach Azji i Afryki.
Koleusy dobrze rosną w podłożu uniwersalnym. Lubią wilgoć i latem trzeba je obficie podlewać miękką wodą. W mieszkaniu musimy dla nich wybrać słoneczne stanowisko, natomiast w ogrodzie lepiej czują się w półcieniu. W okresie wegetacji nawozimy koleusy co dwa tygodnie pożywką nie zawierającą wapnia. Trzeba też systematycznie usuwać niepozorne kwiatostany i uszczykiwać wierzchołki pędów. Wtedy rośliny ładnie się rozkrzewią.
Pokrzywki rozmnażamy z nasion w lutym i marcu. Nasiona sprzedawane są w mieszankach odmian, więc rośliny można zestawiać w kolorowe kompozycje. Nawet koleusy jednej odmiany różnią się między sobą rysunkiem na liściach. Gdy siewki mają po cztery liście, pikujemy je do doniczek.

Antraknoza - choroba grzybowa objawiająca się występowaniem na liściach plam o nieregularnych kształcie. Później liście zamierają. Po zauważeniu pierwszych objawów trzeba opryskać rośliny 2-4 razy co 7-10 dni jednym z preparatów: Benlate, Topsin, Dithane M-45 lub Bravo 500 SC.

Sadzonki tniemy wczesną wiosną z roślin, które zimowały w ciepłym, jasnym miejscu. Ścinamy wierzchołki pędów długości 6 cm i umieszczamy w wodzie lub wilgotnym jałowym podłożu. Po kilku dniach ukorzenione rośliny sadzimy do doniczek.
Aby młode koleusy lepiej się rozkrzewiły, należy uszczknąć ich wierzchołki. Do gruntu i skrzynek balkonowych wysadza się pokrzywki na przełomie maja i czerwca, ponieważ są bardzo wrażliwe na przymrozki. Rośliny, które chcemy przezimować, przesadzamy we wrześniu do doniczek lub skrzynek wypełnionych świeżą ziemią, skracamy do wysokości 10-15 cm i wnosimy do mieszkania. Dzięki takim zabiegom koleusy wkrótce wypuszczą młode pędy.
W kropki, ciapki i paski
Kroton pstry (Codieum variegatum) tworzy najładniej wybarwione liście spośród roślin doniczkowych. W sprzedaży znajdują się odmiany w różnych odcieniach zieleni, czerwieni, brązu i żółci. Krzew ten w naturze dorasta do 3 metrów wysokości, ale znane są nawet 8-9-metrowe egzemplarze. W mieszkaniach osiąga zaledwie 2 m wysokości, przy czym większość odmian - tylko kilkadziesiąt centymetrów.

Tarczniki i wełnowce zwalcza się kilkakrotnie, co 4-7 dni opryskując rośliny preparatem Actellic i przecierając liście watką nasączoną denaturatem z wodą (1:1). Można zastosować tabletki doglebowe Tarcznik.
Mączliki szklarniowe (białe muszki) zwalczamy preparatem Nomolt lub Applaud, opryskując rośliny kilkakrotnie co 7 dni.

Jeszcze do niedawna krotony bardzo trudno było przezimować w mieszkaniu. Ale ostatnio w handlu pojawiło się sporo odmian, które lepiej znoszą pobyt w ciepłym pomieszczeniu. Niestety, też trzeba się nimi troskliwie opiekować, żeby nie zmarniały. Przede wszystkim roślinom należy zapewnić jak najwięcej światła. Przy niewielkim nawet niedoborze blaszki liściowe stają się purpurowozielone albo całkiem zielone, a w głębokim cieniu robią się jasnozielone i wiotkie.
Krotony najlepiej rosną w temperaturze 20-25 st. C. W chłodnym miejscu rozwijają się wolniej i wypuszczają mniej liści. Nie przechodzą okresu spoczynku i dlatego zimą powinny być uprawiane w niewiele niższej temperaturze: 18-20 st. C. Nie tolerują też dużych wahań temperatury i jej spadku poniżej 13 st. Dlatego należy uważać podczas wietrzenia, żeby chłodne powietrze nie zaszkodziło roślinom i nie spowodowało opadania liści. Nie zaleca się także kupowania roślin zimą, gdy temperatura na dworze jest niższa niż 5 st. C.
Podłoże, w którym rosną krotony, powinno być stale wilgotne, ale nie mokre. Trzeba też uważać, żeby woda nie stała na podstawce doniczki. Do podlewania używamy letniej miękkiej wody. Trzeba też zapewnić roślinom wysoką wilgotność powietrza, szczególnie w zimie, w mieszkaniach ogrzewanych kaloryferami.

Przędziorki - maleńkie pajęczaki, żerujące na dolnej stronie liści. Ich występowaniu sprzyja suche powietrze. Na liściach widać drobne, srebrzyste plamki, a na dolnej stronie - delikatne pajęczynki. Zwalczanie szkodników polega na kilkakrotnym opryskaniu roślin jednym z insektycydów: Karate 2,5 EC, Talstar 10 EC lub Torque.

Krotony wymagają lekkiego, próchnicznego i żyznego podłoża. Może być uniwersalne, rozluźnione piaskiem i torfem. Młode rośliny przesadzamy raz w roku, starsze co 2-3 lata, wiosną, w doniczki tylko o 1-2 numery większe od poprzednich. Na dnie trzeba ułożyć grubą warstwę drenażu.
Rośliny nawozimy w okresie wegetacji co tydzień nawozami mineralnymi. Regularnie myjemy liście (można wsadzić rośliny pod prysznic). Krotony możemy nabłyszczać, jednak nie częściej niż raz na 2-3 miesiące. Są wrażliwe na wyziewy kuchni gazowych. Bardzo często się zdarza, że rośliny przyniesione z kwiaciarni w domu zaczynają tracić liście wskutek zmiany warunków uprawy. Na szczęście po jakimiś czasie wypuszczają nowe liście. Żeby przyspieszyć ten proces, można okryć całą rośliną workiem foliowym. Rośliny duże oraz te, które zgubiły część liści, możemy przycinać lub uszczykiwać im wierzchołki, by je pobudzić do rozkrzewienia. Najlepiej robić to na wiosnę, a ze ściętych pędów przygotować sadzonki.
Kroton jest rośliną trującą. Sok mleczny podrażnia skórę i może powodować wysypkę, a jeżeli dostanie się do oczu, wywołuje ostre pieczenie.