Kościelna Wieś - jedna z najstarszych osad na Kujawach

Jedni kronikarze przypisują fundację kościoła Piotrowi Duninowi, inni znanemu na Kujawach rodowi Łabędziów. Świątynia zbudowana została w latach 1120-1124. Ale sama parafia wspomniana została po raz pierwszy w 1325 r.

W XVI w. kolatorowie Kościelscy, którzy odeszli od katolicyzmu do kościoła zreformowanego, zagarnęli świątynię, która służyła im ponad pięćdziesiąt lat.

Kościół św. Wawrzyńca, pierwotnie romański, zbudowany został prawdopodobnie z drugiej połowie XII w., przedłużony w wieku XIII, powiększony o prezbiterium i zakrystię na początku XV w. z fundacji Wojciecha, kasztelana brzeskiego. Przebudowany został m.in. w 1612 r. Najstarsza część - romańska nawa z kamienia polnego pochodzi z XII w. Wewnątrz- na Luku tęczowym polichromia z w. przedstawiająca Chrystusa Bolesnego, Matkę Bożą i św. Jana Ewangelistę. Ołtarz główny jest barokowy z XVII w.

Obok kościoła znajduje się dzwonnica murowana z ok.1854 r.

W ceglanym murze kościoła widoczne są charakterystyczne wgłębienia, znane jako dołki pokutne.
Co to są dołki pokutne? Tego nikt na pewno nie wie. Skazani jesteśmy na domysły, a tych nie brakuje. Jedni uważają, że są to ślady po kulach. Inni, że powstały na skutek drążenia w murze kościoła otworu przez pielgrzymów, którzy w taki sposób wykonywali pokutę - miały one zostać wydrążone palcem, ewentualnie monetą - stąd też wzięła się ich nazwa dołki pokutne. A może były sposobem na dolegliwości? Ludzie średniowiecza wierzyli w cudowną, uzdrawiającą moc pyłu pochodzącego z cegieł świątyni i w tym celu go wydłubywali, a następnie spożywali...