Miasta - państwa

Handel z ludami wybrzeża Pacyfiku dostarczył Majom przedmioty ze złota, a także metalowe narzędzia. Dzięki odwodnieniom zajmowanych ziem, leżących w strefie podzwrotnikowej, mogli rozpocząć produkcję żywności na większą skalę. Hodowali głównie kukurydzę, ziemniaki i banany.
W epoce klasycznej (300 - 900 n.e.) powstało wiele ośrodków skupiających społeczności już zorganizowane hierarchicznie i politycznie. W tym czasie powstały takie wielkie aglomeracje, miasta - państwa, jak: Tikal, Uaxactun, Rio Azul, Copan, Quirigua, Palenque, Piedras Negras,Yaxchilan, Uxmal, Kabah, Sayil, Labna. To był okres największego rozkwitu kultury majańskiej.

Na nizinach Majowie budowali swoje szałasy na małym cokole z ubitej ziemi, by chronić się przed powodziami podczas pory deszczowej. Palisady, wzmacniane plecioną latoroślą, tworzyły ściany, a dachy kryto słomą palmową. Szałas miał tylko jeden otwór - drzwi, które zawsze znajdowały się na środku przedniej ściany.

To karty z tzw. Kodeksu madryckiego znajdującego się dziś w zbiorach Muzeum del Americas w Madrycie

W architekturze kamiennej Majów istniały dwa typy budowli. Były to świątynie stawiane na piramidach, osiągające do 50 m wysokości. Wznoszone je na zasadzie wielokrotnej nadbudowy, dzięki czemu kapłani, wspinając się po stromych schodach do platformy świątyni mogli dojść blisko bogów.

Dla możnowładców, królów, kapłanów, wojowników i uczonych, stawiano budynki mieszkalne zwane pałacami.

Początkowo budowano mury z ociosanych kamieni. Dopiero później Majowie poznali strukturę betonu, wylewając nim stropy. Potrafili tak starannie łączyć kamienne bloki, że zbędne były drewniane szalunki.

Kamienne monolity, ważące nawet po kilka ton, transportowano za pomocą lin, wałów lub sań toczonych po drodze wyłożoną wilgotną gliną.

Jukatan, półwysep w Ameryce Środkowej na obszarze dzisiejszego Meksyku, Gwatemali i Belize, między Zatoką Meksykańską a Morzem Karaibskim; powierzchnia 180 tys. km kw; przeważa krajobraz nizinny, na południu góry Maya o wysokości do 1122 m; lasy równikowe, sawanny; uprawa agawy heneken, zbóż, trzciny cukrowej, drzew cytrusowych; hodowla bydła; eksploatacja lasów; rybołówstwo; główne.miasta: Belize, Mérida, Campeche; turystyka - ruiny miast Majów.

Historię stworzenia świata i początki królestwa Majów zawiera - zdaniem archeologów - najstarszy fresk, pochodzący sprzed ponad 2000 lat, odkryty w Gwatemali, na stanowisku archeologicznym w San Bartolo, zawierającym kompleks piramid i liczne komory grobowe.

Kolorowy fresk naścienny o wymiarach około 9 metrów na 90 cm pokrywa zachodnią ścianę pomieszczenia przylegającego do jednej z piramid.

Jak opisuje "National Geographic Society", malowidło pokryte pismem hieroglificznym pokazuje dwie sceny koronacyjne mitologiczną i historyczną. Opowiada historię stworzenia świata według Majów i przedstawia cztery bóstwa, które są różnymi wyobrażeniami tej samej postaci syna boga plonów. Naukowcy są w stanie odczytać tylko niektóre z tekstów, pozostałe są zbyt stare, by je rozszyfrować.

W pobliżu miejsca odkrycia fresku natrafiono również na ślad najstarszego (jak dotychczas) miejsca królewskiego pochówku z około 150 r. p.n.e. Wykopaliska, prowadzone u podnóża małej piramidy, ujawniły kompletny grobowiec zawierający ceramiczne naczynia i ludzkie kości. Na piersiach zmarłego spoczywał symbol władzy królewskiej.

Ekspansja Hiszpanów spowodowała ogromne zniszczenia dorobku kulturalnego Majów, także piśmiennictwa. Ocalało niewiele, m.in cztery rękopisy zwane kodeksami.

Ozdobą zbiorów jednej z bibliotek niemieckich jest tzw. Kodeks drezdeński, właściwie jego XII-wieczna kopia (badacze przypuszczają, że oryginał powstał prawdopodobnie w V-IX wieku p.n.e.), w którym spisano dorobek Majów w dziedzinie astronomii.

Jedną z perełek Narodowej Biblioteki w Paryżu jest kodeks zwany paryskim traktujący o wróżbiarstwie, odkryty w 1859 roku. W zbiorach Muzeum del Americas w Madrycie znajduje się Kodeks madrycki, odnaleziony w latach 1866 i 1875, który traktuje też o wróżbiarstwie ale i o obrzędach rytualnych.

Znany jest jeszcze Kodeks Grolier z około 1230 roku p.n.e., ale te rękopisy nie są jedynymi zabytkami starożytnego pisma Majów.

Poszukując zabytków piśmiennictwa Majów archeolodzy odkryli kilkaset pięknie zachowanych stel. Były to słupy monolityczne wznoszone co 5, 10 lub 20 lat, pokryte płaskimi reliefami, rzeźbionymi lub żłobionymi glifami i rysunkami, służące do oznaczania czasu. Zapisywano na nich wydarzenia z życia miasta.

Pismem władali jedynie kapłani ich synowie i znaczniejsi możnowładcy. Cieszyło się ono tak wielkim szacunkiem, że wynalezienie jego oraz ksiąg przypisywano najważniejszemu bóstwu Itzamnie.

Kobieta z Jukatanu w tradycyjnym stroju Majów

Do odszyfrowania kodeksów potrzebna była znajomość mitologii i religii. Badacze na ten temat wiedzą coraz więcej, ale żadnego z rękopisów w zasadzie do tej pory nie udało się dokładnie odczytać.

Na konto Majów zapisano dokonania w dziedzinie architektury, sztuki. Stworzyli astronomię opisującą z zadziwiającą dokładnością zjawiska zachodzące na niebie.

Majowie zajmują szczególne miejsce w historii Ameryki Prekolumbijskiej. Do dziś jednak, mimo rozlicznych badań prowadzonych od niemal 200 lat, nie wiadomo dlaczego ich cywilizacja upadła.