Jeśli już, to cała rzecz sprowadza się do stresu. Poniekąd zresztą słusznie, jednak pamiętać należałoby, że stres stresowi nierówny. To prawda, że fizjologiczna reakcja stresu jest zawsze taka sama, czyli szybsze tętno, podwyższone ciśnienie krwi, podwyższone napięcie mięśniowe itp. Natomiast rozpatrując wyłącznie psychologiczny aspekt stresu, przekonujemy się, że jego charakter zmienia się w zależności od wywołującej go sytuacji.
Obciążony kontroler
Katastrofa lotnicza nad Jeziorem Bodeńskim zwróciła uwagę opinii publicznej na zawód kontrolera lotów, według danych WHO najbardziej obciążony stresem. Czynniki stresogenne w tym przypadku to: świadomość ogromnej odpowiedzialności, nieprzewidywalność następujących po sobie sytuacji, stałe koncentrowanie uwagi na zadaniu, konieczność bardzo szybkiego podejmowania decyzji, od których wiele zależy.
To wystarczy, żeby zmusić człowieka do funkcjonowania na najwyższych obrotach. Porównajmy to z zupełnie inną sytuacją. Mamy oto biuro i pracowników wykonujących codzienne rutynowe czynności, obsługujących interesantów itp. Wydawałoby się, że jest to praca nie obciążona zbyt dużym stresem, chyba że ktoś jest bardzo nieśmiały. Jeśli jednak wiadomo, że tymi pracownikami kieruje człowiek o wyjątkowo trudnym charakterze i niskich standardach moralnych, może okazać się, że poziom stresogenności jest tu niemal równy temu, z jakim mamy do czynienia w takich zawodach jak wymieniony wcześniej kontroler lotów lub lekarz chirurg na ostrym dyżurze. Z jakiego powodu? Należałoby wymienić kilka czynników: wieloznaczność, niejasność i nieprzewidywalność sytuacji, poczucie zagrożenia, bezradność wynikająca z przekonania, że nie można zrobić nic, aby istniejącą sytuację zmienić.
Konieczna eliminacja
Jak więc widać są zawody i miejsca pracy, w których szkodliwych czynników natury psychologicznej bardzo trudno jest uniknąć, czasem jest to wręcz niemożliwe. Bywają jednak i takie, gdzie można i należałoby. Działania zmierzające do wyeliminowania zbędnych obciążeń psychologicznych powinny iść w kilku kierunkach: prowadzenie polityki kadrowej uwzględniającej w większym niż dotychczas stopniu predyspozycje osobowościowe kandydata do pracy, pracownicy (być może również w ramach szkoleń) powinni być uczeni radzenia sobie ze skutkami stresu i zachęcani do podejmowania takich działań, eliminowanie czynników i sytuacji, z którymi pracownik nie musi mieć do czynienia, a które zupełnie nie- potrzebnie obciążają jego system nerwowy.
Im trudniejsza sytuacja, tym bardziej racjonalne powinno być podejście do stresu i jego następstw.
