Polscy Rosjanie. Kilka tysięcy obywateli polskich od pokoleń czuje się Rosjanami. Kim są?

I nie chodzi wcale o rosyjskojęzyczną ludność ze wschodu Ukrainy. Mieszkający w Polsce Rosjanie to głównie migranci. Ich liczbę szacuje się w na około 20 tys. Pierwsi osiedlili się w Polsce jeszcze w XVIII wieku. Z kolei po wybuchu rewolucji bolszewickiej do Rzeczpospolitej przybyli głównie przedstawiciele prześladowanej „białej” Rosji. Byli to często przedstawiciele elit rosyjskich – arystokracji i inteligencji.

Czujemy się Rosjanami

Kolejne fale nadeszły w PRL – w Ludowym Wojsku Polskim służyło ponad 20 tys. obywateli ZSRR. Znaczna ich część przyjęła polskie obywatelstwo. Po 1989 roku polskie obywatelstwo nabywali głównie Rosjanie, którzy weszli u nas w związek małżeński albo związani z Polską zawodowo.
Przynależność do narodowości rosyjskiej deklarowało 8.796 obywateli polskich (ostatnie dane pochodzą z poprzedniego spisu powszechnego). Większość Rosjan mieszka województwie mazowieckim – 1 950 osób, dolnośląskim – 861 i śląskim – 829.

Szukali bezpiecznego schronienia, znaleźli je w Polsce

Polscy Rosjanie należą w większości do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Jako Rosjanie określają się często również polscy starowiercy z Podlasia i województwa warmińsko-mazurskiego. Ta ciekawa grupa wyznaniowa wyodrębniła się w drugiej połowie XVII w. wskutek rozłamu w rosyjskiej cerkwi prawosławnej. Pod koniec XVIII wieku staroobrzędowcy osiedlili się na obecnych terenach Polski (Suwalszczyzna i Mazury) uchodząc przed prześladowaniami religijnymi.

W ostatnich latach naukowcy odnotowują wzmożony proces samoidentyfikacji narodowej polskich Rosjan. Przekładało się to na zacieśnianie współpracy z innymi organizacjami mniejszości rosyjskiej oraz z korzystaniem z programów Federacji Rosyjskiej przeznaczonych dla organizacji mniejszości rosyjskiej zza granicy.

Według danych ze Spisu Powszechnego (2011) językiem rosyjskim w domu posługiwało się w Polsce około 20 tys. osób. Część (około 2 tys. osób) posługuje się jednak gwarą staroobrzędowców. Są to głównie osoby zamieszkujące w północno-wschodnich krańcach Polski, głównie w rejonie Augustowa, Suwałk, Wodziłek i Wojnowa. Pozostali żyją w rozproszeniu, głównie wokół Rucianego i Ukty. Rosyjską tożsamość zachowali też jednowiercy skupieni wokół parafii w Wojnowie.  Gwara staroobrzędowców używana jest przez nich przede wszystkim w jako język liturgii.
Z kolei Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny posługuje się literackim rosyjskim.
W języku rosyjskim ukazują się nie tylko periodyki religijne („Cerkownyj Wiestnik”,„Prawosławnyj Kalendar”), ale również „Russkij Kurier Warszawy” i magazyn „Zdrawstwujtie”.