Wypowiedzenie umowy o pracę nie musi oznaczać utraty zatrudnienia. Prawnik wskazuje mało znane regulacje, które pomogą zachować posadę

Gorsze wyniki polskiej gospodarki, przede wszystkim niższy od oczekiwanego wzrost produktu krajowego brutto (PKB) o 0,2 proc. w 2023 r. miały przynieść szereg konsekwencji, a być może nawet zawirowania na rynku pracy. I rzeczywiście od kilku miesięcy można zaobserwować nerwowość wśród niektórych pracodawców. Faktem są też zamykane kolejne przedsiębiorstwa. To wszystko oznacza zwolnienia, mniej lub bardziej słuszne. Szczęśliwie dla pracowników od września mają oni nowe narzędzie do ochrony swojego miejsca pracy. Jest niezwykle skuteczne.

Jak zauważa ekspert, rzeczywiście w 2023 r. przepisy w zakresie ochrony zatrudnienia uległy zmianie, dając pracownikom nieco szersze niż dotychczas uprawnienia, które w praktyce wzmacniają ich pozycję wobec pracodawcy.

Chodzi o dodanie do kodeksu postępowania cywilnego art. 755(5) dotyczącego pracowników szczególnie chronionych oraz drobną, acz niezwykle istotną modyfikację art. 477(2) par. 2 kpc obejmującą wszystkich zatrudnionych. To właśnie ten drugi przepis zmienia tak wiele.

– Trzeba podkreślić, że pracownik w każdej sytuacji może negocjować z pracodawcą, podejmując w ten sposób próbę utrzymania zatrudnienia. Jeżeli jednak negocjacje, z różnych powodów, nie wchodzą w rachubę, pracownik może jedynie na etapie postępowania sądowego odwlekać rozwiązanie umowy o pracę – komentuje Tomasz Czerkies, radca prawny ADP Polska

Nieprzejednana postawa pracodawcy skutkująca brakiem kompromisu może skłonić pracownika do skorzystania przez niego z nowych (dostępnych od września 2023 r.) możliwości, a wynikających ze zmiany art. 477(2) par. 2 kpc. Jak zauważa radca prawny, każdy pracownik, na etapie postępowania przed sądem pierwszej instancji może złożyć wniosek o nałożenie na pracodawcę obowiązku dalszego zatrudniania, aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Art. 4772. KPC
Nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i nałożenie obowiązku dalszego zatrudnienia pracownika
§ 2 Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika nakłada w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

Zmieniło się stosunkowo niewiele. Wcześniej sąd, wydając wyrok, mógł, ale nie musiał jednocześnie nakładać na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Teraz jest do tego zobligowany, pod warunkiem jednak, że stosowny wniosek przedstawił wcześniej sam zatrudniony.

Taką interpretację przepisów potwierdza też ekspert: w przypadku, gdy sąd pierwszej instancji uzna wypowiedzenie za bezskuteczne albo przywróci pracownika do pracy, to jednocześnie, na podstawie wniosku pracownika, zobowiąże pracodawcę do dalszego zatrudnienia pracownika, aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.

W kontekście przewlekłości postępowań sądowych w Polsce i zasady dwuinstancyjności, taka decyzja może oznaczać nawet lata dalszego zatrudnienia kogoś, kogo chciał się pozbyć pracodawca.

Niewiele brakuje ci do emerytury? A może korzystasz z urlopu macierzyńskiego? Takie osoby mają teraz jeszcze lepszą ochronę. Sąd z marszu powinien zgodzić się na zagwarantowanie dalszej pracy osobom będącym w takiej sytuacji. Podstawą udzielenia zabezpieczenia w takich przypadkach jest bowiem jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.

Jak wyjaśnia mec. Tomasz Czerkies, pracownik podlegający szczególnej ochronie, np. w wieku przedemerytalnym lub podczas korzystania z urlopów macierzyńsko–rodzicielskich, może już na etapie zainicjowania postępowania sądowego złożyć wniosek o zabezpieczenie. W tym wypadku zabezpieczenie to będzie polegać na nałożeniu na pracodawcę dalszego zatrudniania pracownika aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania;

Art. 7555. KPC
Zabezpieczenie w sprawach z zakresu prawa pracy
§ 1.W sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podstawą udzielenia zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne.

Przepisy prawa poszerzają więc uprawnienia pracownika, przy czym wymagają one od niego pewnej aktywności, ponieważ „z urzędu” sąd takich dodatkowych działań ochronnych nie podejmuje – dodaje ekspert.

Jak widać sytuacja pracowników szczególnie chronionych, jest jeszcze bardziej komfortowa od tej, w jakiej znajdują się pozostali zatrudnieni, jednak jeśli pracownik niemający wyjątkowej sytuacji dobrze uzasadni wniosek o możliwość dalszej pracy, a przede wszystkim wskaże argumenty czyniące jego zwolnienie bezzasadnym, to również powinien liczyć na przychylność sądu.