Zagadkowy

Jowisz jest piątą planetą od Słońca i największą. Jest dwuipółkrotnie masywniejszy niż wszystkie planety razem wzięte (318 razy masywniejszy od Ziemi). Wraz z gazowymi pierścieniami i księżycami tworzy miniaturowy Układ Słoneczny.

Jedną z najbardziej intrygujących zagadek Jowisza jest to, że wypromieniowuje on dwukrotnie więcej energii w kosmos, niż otrzymuje od Słońca. Dlatego w jego atmosferze szaleją huragany. Ich prędkość wynosi 100 metrów na sekundę. Większe wiry atmosferyczne bywają dość stabilne. Tak ja słynna Wielka Czerwona Plama, która jest obserwowana nieustannie od ponad 300 lat. Do tego jest niezaprzeczalnie wielka, bo jej rozmiary to 48 tys. km na 11 tys. km.

Czasem Jowisz jest nazywany "niedoszłą gwiazdą". Jego gazowa kula ma skład chemiczny zbliżony do słonecznego. Warstwy zewnętrzne to 86 procent wodoru i 14 helu. Dalsze zwiększanie jego masy powodowałoby jego grawitacyjne zapadanie się i w końcu zapoczątkowanie reakcji termojądrowej, takiej samej jak na Słońcu. Ale aby tak się stało, Jowisz musiałby mieć masę około 70 razy większą od obecnej.

Siódmego stycznia 1610 rok Galileusz skierował swą prymitywną lunetę na Jowisza i odkrył cztery największe księżyce. Io, Europę, Ganimedesa i Callisto, tak zwane księżyce galileuszowe. Były to pierwsze obiekty, które w oczywisty sposób nie krążyły wokół Ziemi. Dlatego odkrycie to odegrało ważną rolę w dowodzeniu słuszności teorii heliocentrycznej Kopernika. Do chwili obecnej Jowisz jest posiadaczem największej liczby księżyców w Układzie Słonecznym. Ma ich 63(!), z czego 48 doczekało się swoich nazw.

Gdyby to spotkało naszą Ziemię, byłoby po planecie i ludzkości. Wszystko zaczęło się w marcu 1993 roku, kiedy to Carolyn i Eugenie Shoemaker oraz Dawid Levy odkryli kometę SL9 (Shoemaker-Levy 9). Jowisz dzięki swojemu silnemu przyciąganiu często jest też nazywany "kosmicznym odkurzaczem". Właśnie kometa przelatując w jego pobliżu została przez niego rozerwana na ponad 23 fragmenty. Sznur skalno-lodowych okruchów rozciągał się na długości 7 mln km. Największy fragment miał ponad 700 metrów średnicy. Znalazły się one na kursie kolizyjnym z Jowiszem. Pomiędzy 16 a 22 lipca 1994 roku kometa zderzyła się z olbrzymem. Ślady miejsc spadku największych fragmentów komety średnicą przewyższały średnicę Ziemi.

Gazowego olbrzyma badało sześć sond bezzałogowych. Najdłużej Galileo, osiem lat krążył po orbicie będąc jego sztucznym satelitą. W lutym 2007 roku przeleci w pobliżu Jowisza sonda New Horizons zmierzająca do planety karłowatej, czyli Plutona i jego księżyców.