Zgodnie z tradycją

     Rozmowa z
     księdzem JANUSZEM ŚNIEGOCKIM
     proboszczem parafii w Dobrzyniu nad Drwęcą
     - Święta Bożego Narodzenia kojarzą się z tradycjami. Jakie zwyczaje bożonarodzeniowe i od kiedy kultywowane są w Polsce?
     - Tradycje zaczęły się rozwijać w miarę stawania się Polski krajem chrześcijańskim. Później rozpowszechniły się zwyczaje, które dotarły do nas z zachodniej Europy. Szopka związana z osobą św. Franciszka pojawiła się około wieku XIII. Najpierw we Włoszech, potem w innych krajach, także w Polsce. Polskim realiom odpowiadały stroje, w jakie przyodziane były figurki pasterzy, a także podarunki składane Jezusowi. Pod koniec XV wieku zaczęły powstawać kolędy. Pierwsze polskie kolędy zachowały się w zapiskach klasztornych. Prawie każdy poeta barokowy pisał kolędy. Równocześnie z kolędami pojawiły się pastorałki. Popularne stały się także jasełka, które z czasem biskupi wycofali z kościołów. Dziś są bardziej elementem folkloru. Bardziej do kultury ludowej niż religijnej należy również kolędowanie, do dziś popularne w południowej Polsce. Staropolskim zwyczajem nawiązującym do biblijnej symboliki jest układanie sianka pod obrus. Zwłaszcza w chłopskich domach, ale także w szlacheckich pierwotnie nie było choinki. Ten zwyczaj przywędrował do Polski na początku XIX wieku z Niemiec, z Bawarii. Wcześniej zawieszano tylko gałązki pod sufitem.
     - Do bożonarodzeniowej tradycji należy też niewątpliwie wieczerza wigilijna. Jak wyglądała na przestrzeni wieków?
     - Wigilijna tradycja zależała od zamożności. W domach szlacheckich przestrzegano, by na stole pojawiło się kilkanaście potraw. Wieczerzę rozpoczynało dzielenie się opłatkiem. Był to symbol zgody i darowania win. Wieczorem rodzina udawała się na pasterkę. Pasterka znana jest również m.in. w Czechach, na Słowacji i Ukrainie. Wigilia była zawsze świętem rodzinnym, na które przybywali nawet ludzie z daleka. Zwyczajem jest także obdarowywanie się upominkami. Na kolację wigilijną od wieków przygotowywano postne potrawy, przede wszystkim ryby w różnej postaci, zupę. Mimo, że obecne prawo nie mówi o przestrzeganiu wstrzemięźliwości od dań mięsnych, Wigilia w Polsce ma charakter postny. Oprócz dodatkowego nakrycia dla gościa w wielu domach zapala się świecę wigilijną, jako to gest pomocy potrzebującym. W pierwszy dzień świąt nie przyjmowało się gości i nie chodziło w odwiedziny. Składanie wizyt było typowe dla drugiego dnia świąt.
     - Jak ksiądz wspomina wigilię w domu rodzinnym?
     - W domu rodzinnym wigilię spędzaliśmy tradycyjnie, w kręgu rodzinnym, z reguły z siostrą mojej mamy i jej rodziną.