Aby powstrzymać ekipę Jarosława Kaczyńskiego, potrzebna jest alternatywna wizja Polski [rozmowa]

Opozycja przestała wyraźnie wspierać protesty KOD, Obywateli RP i innych ruchów miejskich w sprawie łamania praworządności przez PiS. Co się stało, że przestała być tak bardzo widoczna podczas manifestacji?
Uczestnicy ubiegłorocznych protestów narzekali, że niekiedy przeradzały się one w partyjne wiece, a występowali głównie politycy największych ugrupowań. Teraz obserwujemy odwrotną tendencję. Źródła zmiany szukałbym raczej w postawie organizacji społecznych, które uznały, że odpartyjnienie protestów pozwoli zmobilizować więcej ludzi. Gdy okazało się, że uczestników nie przybywa, rozpoczęła się stopniowa radykalizacja protestujących przeciwko zmianom w Sądzie Najwyższym, która współgra z nastawieniem kierownictwa Prawa i Sprawiedliwości na eskalację konfliktu. Politycy opozycji nie są więc już tak chętnie zapraszani przez organizatorów, ale też sami obawiają się reakcji umiarkowanego wyborcy.

A może to zmiana strategii opozycji przed wyborami? Co się może za nią kryć?
Jesienne wybory samorządowe mają oczywiście znaczenie. Po pierwsze, część polityków opozycji jest już zaangażowanych w przygotowania do kampanii i koncentrują się na sprawach lokalnych. Po drugie, decydujące znaczenie w najbliższych wyborach będzie miał głos wyborców umiarkowanych – ich odstrasza język konfliktu i konfrontacji z rządem, przyciąga zaś odpowiedzialność i troska o najbliższe otoczenie. Po trzecie, liczni działacze KOD, Obywateli RP i innych zaangażowanych w protesty organizacji nie ukrywają swoich politycznych ambicji, stąd między nimi a politykami opozycji musi pojawiać się nieuchronna rywalizacja.

Badania dowodzą też, że Polacy mają dość znanych twarzy polityków, którzy ich zdaniem, tylko udają zatroskanie łamaniem praworządności, a tak naprawdę chcą przejąć władzę po PiS po to, aby było tak, jak przed PiS. Co pan na to?
Polacy ogólnie mają złą opinię o politykach, w szczególności tych, którzy obecni są na scenie od dawna. Mają bardzo ograniczoną wiarę w szczerość ich intencji. Mądrze rozegrała to partia Jarosława Kaczyńskiego, który – choć sam jest nielubiany przez wyborców poza swoim twardy elektoratem – potrafił zdobyć zaufanie nowymi twarzami partii: Andrzejem Dudą, Beatą Szydło czy Mateuszem Morawieckim. Opozycja, a w szczególności Platforma Obywatelska, mają problem z taką transformacją wizerunku. Rafał Trzaskowski nie spełnia pokładanych w nim nadziei, a wcześniej Ewa Kopacz okazała się słabym premierem, który doprowadził swoją partię do wyborczej porażki. Przecież Grzegorz Schetyna nie jest typem lidera, który zainspiruje i pociągnie za sobą społeczeństwo. Nie mam jednak wątpliwości, że może być przywódcą i organizatorem, który przygotuje opozycję do przejęcia władzy w kraju, a następnie realizacji oczekiwanych reform.

Protesty jednak nie powstrzymały PiS przed zmianami w sądownictwie. Dlaczego?
Przede wszystkim dlatego, że nie protestowały środowiska, o których poparcie zabiega PiS. Organizatorzy nie zdołali przyciągnąć nowych uczestników, a to doprowadziło do radykalizacji manifestacji – nie ulega wątpliwości, że wyraźnie skręciły one w lewo, a to tylko ułatwia politykom prawicy ignorować postulaty protestujących. Ugrupowanie Jarosława Kaczyńskiego testuje dzisiaj Polaków, sprawdzając, jak daleko mogą się posunąć w naginaniu zasad na swoją korzyść – opinia społeczeństwa o sądach jest fatalna, więc warunki do takich testów są nader sprzyjające.

To kiedy się obudzimy?
Powiedzmy sobie szczerze, jako społeczeństwo budzimy się głównie, gdy narażone są nasze indywidualne interesy – ekonomiczne, społeczne czy zawodowe – nie zaś, kiedy działania polityków dotyczą abstrakcyjnych wartości jak niezależność władz czy praworządność.

A co może PiS powstrzymać?
Po pierwsze, większość parlamentarną może powstrzymać Jarosław Kaczyński – jednak nie widać, żeby chciał zrobić krok w tył, a jego pozycja w partii nie jest tak silna jak przed pobytem w szpitalu. Po drugie, może spowodować to presja ze strony Komisji Europejskiej, zwłaszcza że zbliżenie prezydentów Trumpa i Putina pokazało, że Stany Zjednoczone nie są dzisiaj stabilnym gwarantem bezpieczeństwa Polski. Po trzecie, jesienna kampania wyborcza powinna przynieść zmianę postawy opozycji – zamiast być bezwzględnym krytykiem rządu, politycy skupią się na pokazywaniu alternatywy dla działań PiS, a to może wstrząsnąć sondażami i poparciem dla koalicji. Po czwarte, niepokój przed wzrostem cen zaczyna zastępować początkowy zachwyt nad szczodrą polityką socjalną – kolejne podatki, drogie paliwo i energia elektryczna, kryzysowa sytuacja rolników, ogromne koszty reformy edukacji, protest służb mundurowych czy nadprodukcja prawa, która przekształca Polskę w państwo urzędników, to wszystko potencjalne punkty zapalne, które mogą sprawić, że PiS straci poparcie dla swoich działań. Przede wszystkim jednak, żeby powstrzymać ekipę Jarosława Kaczyńskiego od upartyjnienia państwa potrzebna jest alternatywna wizja Polski, która da Polakom nadzieję, że mogą żyć w stabilnym, bogatym i bezpiecznym kraju.