Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Boże Ciało 2023. Dlaczego z procesji zabiera się brzozowe gałązki? To ciekawa tradycja

Agata Wodzień-Nowak
Agata Wodzień-Nowak
Ołtarze są dekorowane brzozowymi drzewkami, z których gałęzie są zabierane do domu. To długa tradycja.
Ołtarze są dekorowane brzozowymi drzewkami, z których gałęzie są zabierane do domu. To długa tradycja. Mariusz Kapała / Gazeta Lubuska
Gdy tylko czoło procesji Bożego Ciała odejdzie od jednego z czterech ołtarzy, mieszkańcy obrywają brzozowe drzewka, które jeszcze przed chwilą były dekoracją. Dziwny zwyczaj? To tradycja związana z ludowymi wierzeniami. Dawniej wierzono, że zielone gałązki z ołtarzy mają niezwykłą magiczną i dobroczynną moc, wspominają etnografowie. Przed czym chroniły i gdzie trafiały? Na koniec oktawy Bożego Ciała święcono małe wianki z ziół.

Spis treści

Boże Ciało 2023. Kiedy przypada i co to za święto?

Boże Ciało to potoczna i skrótowa nazwa święta kościelnego w Kościele katolickim – Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej. W Polsce jest obchodzona przez wiernych w czwartek po Uroczystości Trójcy Świętej. Jak nietrudno zauważyć, jest to święto ruchome i wypada 60 dni po Wielkanocy. W 2023 roku Boże Ciało przypada 8 czerwca.

Boże Ciało jest wspomnieniem ostatniej wieczerzy i przeistoczenia chleba i wina w ciało i krew Jezusa Chrystusa. Uroczystość ma radosny i dziękczynny charakter, co widać na ulicach, które na trasie procesji przystraja się kwiatami, wstęgami, świecami i obrazkami.

Zajrzyjmy jeszcze do historii tego święta. Uroczystość najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej ustanowił w 1317 roku papież Jan XXII. Pierwszy raz w Polsce obchodzono ją w 1320 r. w diecezji krakowskiej.

Procesja Bożego Ciała
Procesja Bożego Ciała Mariusz Kapała / Gazeta Lubuska

Jak wygląda procesja Bożego Ciała? Święto na ulicach

W Polsce obchody święta wiążą się z procesją z Najświętszym Sakramentem, która zatrzymuje się przy czterech ołtarzach. Przy każdym z nich czytane są wersy czterech Ewangelii. Procesji towarzyszą często orkiestra, dzieci sypiące kwiaty, sztandary, chorągwie, ozdobione kwiatami feretrony i oczywiście monstrancja z hostią niesiona przez kapłana pod baldachimem. Są kadzidła, dzwonki i śpiew.

Na drodze procesji mieszkańcy dekorowali i nadal dekorują okna, wystawiając w nich np. obrazki ze świętymi i kwiaty.

Dlaczego obrywamy zielone gałązki z ołtarza? Magiczne moce

Kto był choć raz na procesji Bożego Ciała, z pewnością widział zwyczaj obrywania gałązek z drzew ustawionych przy ołtarzach. To nie jest przypadkowe działanie, bowiem zielone gałęzie i zioła w obrzędowości ludowej Bożego Ciała mają znaczenie symboliczne.

Przeczytaj też: Dawniej majówka wcale nie oznaczała grilla. Wieczorne nabożeństwa majowe przy kapliczkach

Ołtarze dekorowano, podobnie jak dziś, zielonymi gałęziami, które uczestnicy po procesji obrywali. Uważano, że gałązki te zatknięte w pole, chronią przed gradobiciem.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu opisuje Boże Ciało tak: Podczas tych obchodów na ulicach wzdłuż wyznaczonej trasy ustawia się cztery udekorowane ołtarze, które zgodnie z tradycją „mai się” gałązkami brzozy i lipy. Wierzono bowiem, że zielone gałązki brzozowe z ołtarzy mają niezwykłą moc magiczną i dobroczynną.

Jak dawniej, tak i współcześnie po przejściu procesji gałązki są masowo obłamywane z ołtarza i zabierane do domów. Dawniej, by wkopać je w zagony i narożniki pola, położyć w oborze, przechować w domu za świętym obrazem. Przyniesione gałęzie miały specjalne zadanie: ochraniać gospodarstwo i jego domowników przed burzą, gradem, czarami, złymi urokami. Dziś zachowała się głównie wiara w ochronę przed burzą.

Zielone gałęzie podczas Bożego Ciała
Ołtarze są dekorowane brzozowymi drzewkami, z których gałęzie są zabierane do domu. To długa tradycja. Mariusz Kapała / Gazeta Lubuska

Oktawa Bożego Ciała i wianki w kościele

Po uroczystości Bożego Ciała jest jeszcze oktawa. Procesje już na zdecydowanie mniejszą skalę odbywają się na ogół wokół kościoła. Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie przypomina, że w ostatnim dniu oktawy święcono wianki wite z ziół.

Uważano, że poświęcenie wzmacnia leczniczą moc ziół, dlatego poszczególne rośliny z wianków wykorzystywano do leczenia (np. boże drzewko na ból uszu, rozchodnik na czyraki, czy koniczyna na gorączkę). Wianki przybijano na ścianach budynków, (im ich więcej, tym bardziej skuteczne) wierząc, że chronią przed pożarem i piorunami. Ułożone w zbożu chroniły przed gryzoniami.

Podobnie wspomina Muzeum Narodowe we Wrocławiu:

Tradycją tego święta było wyplatanie małych wianuszków, które dzisiaj już tylko sporadycznie są wykonywane. Kobiety w ostatni dzień oktawy święta Bożego Ciała przynoszą do kościoła tradycyjne, własnoręcznie uplecione małe (wielkości dłoni) wianuszki z różnych ziół, kwiatów polnych i ogrodowych.

Etnografowie wspominają, że najczęściej wykorzystuje się:

  • rozchodnik,
  • macierzankę,
  • miętę,
  • kopytnik,
  • krwawnik,
  • jaskółcze ziele,
  • krzyżowe ziele,
  • a także piwonię, dziką różę i jaśmin.
Katowice, 1935. Kobiety w tradycyjnych śląskich strojach na procesji Bożego Ciała.

Boże Ciało. Procesja: zdjęcia sprzed lat. Jak kiedyś obchodz...

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Boże Ciało 2023. Dlaczego z procesji zabiera się brzozowe gałązki? To ciekawa tradycja - Strefa Agro

Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska