Duże zmiany w budowlance! Planowanie przestrzenne do poprawki - więcej planów, mniej prowizorki

To odpowiedź na apele urbanistów, którzy od lat bili na alarm, przestrzegają przed planistyczną katastrofą. Projekt znowelizowania dotychczasowych przepisów o planowaniu przestrzennym opracowało Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Najważniejszym elementem nowego prawa ma być przeciwdziałanie lokalizowaniu nowych inwestycji w szczerym polu. Choć niektórzy mogą odebrać to jako zmniejszenie swobody inwestorskiej, pomysł jest powszechnie akceptowany przez specjalistów.

- Chodzi przede wszystkim o koszty jakie ponoszą gminy – podkreśla prof. Przemysław Śleszyński z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk. - Koszty tej nieuporządkowanej rozbudowy idą w dziesiątki miliardów rocznie.

Konsekwencją rozproszonej zabudowy jest wymuszanie przez inwestorów na gminach dodatkowych nakładów np. na komunikację i infrastrukturę. Inwestorzy mają do tego prawo, bo budowa infrastruktury należy do obowiązków gminy, ale gdy pojedyncze domy są od siebie odległe, koszty zaczynają przekraczać możliwości budżetowe gmin.

U źródeł tego problemu stoją, stosowane powszechnie zamiast planów, warunki zabudowy. - Decyzja w sprawie warunków zabudowy miała być rozwiązaniem stosowanym wyjątkowo na terenach zurbanizowanych, a stała się podstawową metodą lokalizacji inwestycji – podkreśla wiceminister Piotr Uściński. - Powoduje to rozpraszanie się zabudowy na terenach otwartych wokół większych ośrodków. Studium gminy nie jest wiążące dla decyzji o warunkach zabudowy, a plany miejscowe są sporządzane zbyt wolno.

Według ministra rozproszenie powoduje „prywatyzację korzyści oraz upublicznienie kosztów”, bo korzyści ponoszone są przede wszystkim przez prywatnych inwestorów osiedlających się na terenach podmiejskich (często w obszarach atrakcyjnych przyrodniczo bądź krajobrazowo). A ponieważ nie ma mechanizmów za sprawą których inwestorzy partycypowaliby w kosztach budowy i w utrzymaniu służącej im infrastruktury (zwłaszcza komunikacyjnej i komunalnej), koszty te praktycznie w całości są ponoszone przez samorządy gmin (czyli de facto przez ogół podatników).

- Z drugiej strony – mieszkańcy osiedlający się na terenach podmiejskich mają utrudniony dostęp do podstawowych usług społecznych – szkół, przedszkoli, sklepów, przychodni zdrowia, terenów zieleni i rekreacji – zauważa Piotr Uściński.

Nowe przepisy mają przyspieszyć i uprościć sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Rządowi eksperci mają nadzieję, że remedium na urbanistyczny chaos staną się uproszczone procedury planistyczne. - Reforma  przewiduje wprowadzenie planu ogólnego gminy i uchylenie przepisów w sprawie studium gminy – wyjaśnia wiceminister. - Cały obszar gminy zostanie objęty aktem prawa miejscowego, który będzie wiążący zarówno dla planów miejscowych jak i decyzji o warunkach zabudowy.

Uchwalając plan ogólny samorządy będą decydować, w jakich rejonach mogą być wydawane decyzje warunki zabudowy (obszar uzupełnienia zabudowy). Według Piotra Uścińskiego, pozwoli to optymalizować koszty związane z uzbrajaniem terenów inwestycyjnych i dostosować je do możliwości budżetu gmin: - Nastąpi uszczelnienie procedury wydawania decyzji o warunkach zabudowy – możliwość jej wydania będzie tylko na obszarze uzupełnienia zabudowy wyznaczonym w planie ogólnym oraz wprowadzony zostanie termin obowiązywania decyzji - 5 lat.

Dokument ma teraz przejść pójść do 21-dniowych konsultacji w kwietniu i wejść w życie 1 stycznia 2023 r.