Imieniny marszałków

     "Hałaśliwie manifestowano radość z powodu sukcesów Rzeszy z okrzykami na cześć Hitlera. Imprezy organizowano w celu sprowokowania ludności polskiej i w kilku przypadkach Niemcy osiągnęli swój zamiar."
     Wydawało się, że w marcu 1939 r. napięcie między Polakami (130 tys. mieszkańców) a Niemcami (9 tys.) osiągnęło szczyt. Co chwila wybuchały awantury - a to nieznani sprawcy wybili szyby w niemieckich kościołach przy pl. Wolności i ul. Leszczyńskiego, a to pobili się polscy gimnazjaliści z uczniami niemieckiej szkoły. Gazeta "Deutsche Rundschau in Polen" w każdym wydaniu donosiła o kłótniach, bójkach, napaściach na Niemców. Z drugiej strony w cztery tygodnie polska policja aresztowała 73 Niemców za "lżenie państwa i narodu polskiego".
     Zaczęła się wojna na bojkoty. Najpierw bydgoski oddział Partii Młodoniemieckiej wezwał do gospodarczego bojkotu Polaków. W odpowiedzi kilkanaście polskich organizacji kombatanckich zaapelowało o całkowity bojkot miejscowych Niemców i wprowadzenie zakazu wyświetlania filmów z Rzeszy. Napięcie osiągnęło szczyt, gdy 15 marca Hitler zajął Czechy, a tydzień później - Kłajpedę.
     W tych warunkach bydgoszczanie zaczęli urządzać masowe demonstracje. 18 marca tłumnie obchodzili imieniny marszałka Rydza-Śmigłego, a dzień później - nieżyjącego już marszałka Piłsudskiego. Do największej doszło 26 marca. Stary Rynek nie mógł pomieścić tysięcy demonstrantów, którzy rozlali się także po uliczkach. Na transparentach hasła: "Każdy obywatel żołnierzem", "My chcemy Gdańska", "My chcemy Warmii i Mazur", "Nie pozwolimy ruszyć naszych granic".
     **