Jak przygotować się do kontroli podatkowej?

- W jaki sposób podatnicy mogą przygotować się do kontroli podatkowej przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach?

- Istotne jest, by podatnicy mieli świadomość, że mogą być poddani kontroli i odpowiednio się do niej przygotowywali. Niektórzy chcąc zminimalizować to ryzyko finansują zakupy posiłkując się kredytami bankowymi, pomimo posiadanych środków. Jest to działanie często skuteczne, gdyż wstępna weryfikacja prowadzona jest bez wiedzy podatnika i jeśli, np. w akcie notarialnym zawarte są informacje o kredycie na zakup nieruchomości, wówczas kontrola zazwyczaj nie jest wszczynana. W stosunku do przedsiębiorców wielce ryzykowne jest coroczne wykazywanie straty podatkowej, przy jednoczesnym nabywaniu przez nich dóbr materialnych. Stanowi to wręcz zaproszenie do tego, by poznać źródła finansowania. Zainteresowanie wzbudzają także zakupy dokonywane przez ludzi młodych, którzy nie uzyskują dochodów (np. zakup lokalu mieszkalnego przez studenta).

Dlatego najistotniejsze jest gromadzenie i przechowywanie dokumentacji, która pozwoli na wykazanie, że ponoszone wydatki mają pokrycie w przychodach pochodzących z legalnych źródeł (niekoniecznie opodatkowanych).

- Jakich dokumentów mogą od nas żądać urzędnicy przeprowadzający taką kontrolę?

- Zadaniem organu podatkowego jest ustalenie wydatków w danym roku podatkowym, o ile nie znajdują one pokrycia w mieniu zgromadzonym przez podatnika w roku podatkowym oraz w latach poprzednich. Oznacza to, że podatnik może przedstawiać dokumenty, które potwierdzą czynności sprzed wielu lat (np. otrzymaną 10 lat temu darowiznę - prezent ślubny). Dlatego zalecam przechowywanie dowodów potwierdzających otrzymanie darowizn, uzyskanych przed wieloma laty dochodów. Bardzo przydatne są także dokumenty dotyczące zakupu walut oraz lokat bankowych. Można także wykorzystać umowy pożyczki, depozytu nieprawidłowego lub umowy powiernicze.

- Jak możemy się bronić w trakcie takiej kontroli?

- Organ podatkowy musi jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości stwierdzić znaczną nadwyżkę wydatków nad dochodami, co sprawia, że podatnik ma spore możliwości obrony, wykorzystując ogólne zasady postępowania podatkowego. Praktycznie jednak powinien skoncentrować się na wykazaniu, że dysponował określonymi składnikami majątkowymi, gromadzonymi przez wiele lat, które umożliwiły mu sfinansowanie wydatków. Mogą to być prezenty pieniężne uzyskane podczas okolicznościowych uroczystości (18-tka, zaręczyny, ślub itp.), otrzymywane od członków rodziny i znajomych, wieloletnie oszczędności (najlepiej, gdyby były poparte dowodami bankowymi). Dochody z działalności wolnej od podatku (np. działalności rolniczej).

Nie zalecam "modnej" w przeszłości strategii defensywnej, polegającej na wykazywaniu, że kontrolowany uzyskiwał środki z prostytucji (dochody z prostytucji są zwolnione w Polsce z podatku i nie podlegają ewidencjonowaniu). W chwili obecnej należałoby mieć poważne i wiarygodne dowody wskazujące na prowadzenie tej działalności, gdyż organy podatkowe podchodzą do niej bardzo nieufnie.

Częstym błędem kontrolowanych jest powoływanie się na dokonane przed laty darowizny, pożyczki, sprzedaż mienia, bez uwzględnienia konsekwencji podatkowych związanych z tymi czynnościami. Może to prowadzić do tego, że "wybronimy się" z zarzutu uzyskiwania przychodów z nieujawnionych źródeł, lecz konieczne będzie uregulowanie zaległości z tytułu podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych, względnie podatku dochodowego.

- Co nam grozi, jeśli urząd skarbowy udowodni nam, że przychody pochodzą z nieujawnionych źródeł?

- W przypadku nieujawnienia dochodów opodatkowaniu wg astronomicznej 75 % stawki podlega różnica między wartością zgromadzonego majątku a źródłami jego pokrycia. Ponadto podatnik podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie. Jedna stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia. Nie może też przekraczać jej 400-krotności.