Jak walczyć z przemocą w szkole?

Szkoła bez Przemocy

Program "Szkoła bez przemocy prowadzi "Gazeta Pomorska" wraz z Fundacją Orange. Partnerem programu jest Wydawnictwo Pedagogiczne Operon. Patronem honorowym jest Prezydent RP.

Jednym z gości kongresu jest prof. Eric Debarbieux (na zdjęciu), profesor pedagogiki Uniwersytetu w Bordeaux i jednocześnie szef Międzynarodowego Obserwatorium Przemocy Szkolnej. Od 1991 roku prowadzi on badania z zakresu przemocy szkolnej.

W 1998 roku wraz z grupą badaczy prof. Eric Debarbieux założył Międzynarodowe Obserwatorium Przemocy Szkolnej, które działa w ramach Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu w Bordeaux.

Obserwatorium to laboratorium badawcze oraz placówka realizująca program współpracy z badaczami w wielu krajach Europy. Od początku swej działalności Obserwatorium jest wspierane przez Komisję Europejską, samorząd Akwitanii oraz francuskie Ministerstwo Edukacji.

Prof. Eric Debarbieux na zlecenie programu "Szkoła bez przemocy" zrealizował badania "Charakterystyka przemocy szkolnej w EU i polski program "Szkoła bez przemocy". Raport z badań prof. Debarbieux będzie dostępny w raporcie rocznym "Szkoły bez przemocy", który po raz pierwszy trafi do rąk czytelników podczas Europejskiego Kongresu Przeciwdziałania Przemocy Szkolnej. Raport będzie dostępny również od dziś na stronie www.szkolabezprzemocy.pl.

Poniżej publikujemy wywiad przeprowadzony z prof. Ericem Debarbieux

1. Jakie są główne zadania Międzynarodowego Obserwatorium Przemocy w Szkole?

Międzynarodowe Obserwatorium Przemocy w Środowisku Szkolnym jest organizacją pozarządową. Do zasadniczych celów naszej organizacji należą:

- Zbieranie, popieranie oraz rozpowszechnianie badań naukowych dotyczących zjawiska przemocy w środowisku szkolnym;

- Naukowa ocena badań na temat przemocy w środowisku szkolnym;

- Naukowa ocena programów oraz polityk publicznych stawiających sobie za cel zwalczanie tego zjawiska;

- Opracowywanie propozycji konkretnych działań w terenie opierających się na rezultatach badań;

- Pomoc w kształceniu nauczycieli oraz profesjonalistów;

- Przygotowywanie do podejmowania badań na temat przemocy w środowisku szkolnym oraz wspieranie młodych badaczy chcących zaangażować się w projekty dotyczące tej tematyki.
Dla realizacji tych celów Międzynarodowe Obserwatorium wykonuje rozmaite ekspertyzy, (począwszy od 2001 roku) organizuje międzynarodowe konferencje na temat przemocy w szkole (piąta edycja będzie miała miejsce w Mendzie - Argentyna w kwietniu 2011 roku) oraz publikuje internetowy dziennik (www.ijvs.org). To co, wyróżnia nasze obserwatorium to fakt, że gromadzimy w równym stopniu badaczy z państw Południa oraz Północy. Pracujemy zarówno w Afryce, Ameryce Południowej jak i w Europie, czy też na przykład, w Quebecu.

2. W jaki sposób media mogą wspierać różne programy w przezwyciężaniu przemocy szkolnej?

To doskonałe pytanie. Bardzo często media odgrywają niebezpieczną rolę skupiając się wyłącznie na przemocy o charakterze ekstremalnym, ze skutkami śmiertelnymi. W ten sposób wpadają w pułapkę sensacji, która jest rodzajem pogardy dla ofiar, ale również prawdziwym niebezpieczeństwem dla demokracji: zbyt często skrajni politycy karmią takimi wydarzeniami, które są wprawdzie tragiczne, ale rzadkie. Jednocześnie nie należy zapominać o przemocy bardziej zwyczajnej, codziennej, która jednakże ma poważne konsekwencje zwłaszcza dla wielokrotnych ofiar (problemy z depresją, zdrowiem psychicznym, przerwanie nauki). W skrócie: ani przesada, ani negowanie - taka powinna być wiodąca linia etyczna.

3. Jaka jest Pana opinia na temat polskiego programu "Szkoła bez przemocy"?

To jest coś wyjątkowego - przymierze nauki, działania i komunikacji. Partnerstwo mediów na poziomie informacji dotyczących społeczeństwa, kształcenie profesjonalistów na dużą skalę, troska o prawdziwie naukową ocenę programów są wyjątkowe. Mogę tylko pogratulować promotorom tego programu.

4. Jak w efektywny sposób zwrócić uwagę społeczeństwa oraz władz lokalnych na zjawisko przemocy w szkole często niedocenianej oraz postrzeganej jako rodzaj niegroźnych wybryków młodzieży, które nie mają zasadniczego wpływu na sytuację uczniów?

Istnieje pewna wiedza na temat konsekwencji pospolitej przemocy w szkołach. Trzeba sobie na przykład przypomnieć, że dręczone dziecko w szkole jest czterokrotnie bardziej narażone na podjęcie próby samobójczej. Ponadto, według badań FBI 75 proc. sprawców strzelanin w szkołach w Stanach Zjednoczonych było wcześniej dręczonych. Następnie te osoby przychodziły do szkoły uzbrojone w obronie własnej, później - żeby się zemścić. Więcej niż jeden na pięciu uczniów, którzy wagarują nie wraca do szkoły ze strachu przed przemocą. Koszt psychologiczny, społeczny, konsekwencje pod względem zdrowia publicznego są zatem istotne. Walka z przemocą w szkole jest koniecznością edukacyjną i ekonomiczną.

5. W jaki sposób diagnozować problem przemocy w konkretnej szkole? Jak zacząć? Co należy uczynić w pierwszej kolejności?

Badania wiktymizacji, które się mocno rozwinęły na poziomie międzynarodowym są najpewniejszą drogą. Nie należy się zadowalać opisem sytuacji wykonanym przez osoby dorosłe. Dorośli nie wiedzą wszystkiego, natomiast ofiary noszą w sobie wstyd. Międzynarodowy standard ewoluuje coraz bardziej w kierunku bezpośredniego przeprowadzania wywiadów z dziećmi, z młodzieżą oraz z personelem na temat, tego, co zaszło. Przypomnijmy sobie zdanie nauczyciela z Nowego Jorku Geoffreya Canadea "Dzieci są najlepszymi ekspertami w dziedzinie przemocy". O tak, one wiedzą gdzie nie należy chodzić, na czym polega ich cierpienie i ich problemy. Powinniśmy nauczyć się ich wysłuchać.

6. Dlaczego, radząc sobie z poważna przemocą, radykalne działania i wysiłki władz nakierowane na zwalczanie problemu mogą przynieść szkodę (na przykład: monitoring, bramki wykrywające metale, itd.)?

Wszystko to, co stygmatyzuje społeczności z problemami, wszystko to, co jest elementem napiętnowania społecznego, wszystko to, co odcina szkołę od wspólnoty idzie w złym kierunku. Nie należy się pozbawiać jedynych potencjalnych sprzymierzeńców: rodziców, mieszkańców. Dokładne badania naukowe pokazały, że w systemach pozbawionych takich sprzymierzeńców obserwujemy wzrost przemocy.

7. Czym jest mikroprzemoc i dlaczego radzenie sobie z nią jest tak istotne? Jakie zachowania uczniów należą do mikroprzemocy?

Same pojedyncze agresywne zachowania (tj. przepychanie, skaleczenia nie są tak istotne (nie twierdzę, że rolą dorosłych jest przyzwolenie na takie zachowania), ale kiedy mamy do czynienia z wielokrotną drobną przemocą, która zawsze spada na te same ofiary, wówczas znajdujemy się w niebezpiecznym systemie, któremu należy położyć kres. Należy odrzucić codzienną opresję, prawo silniejszego, które znajduje odzwierciedlenie nie tylko w brutalności, ale również w odrzuceniu. Ważne jest, aby, odrzucić powtarzalność ucisku.
Udostępnij