Jędruś Szwajkert i inni. Inowrocławianie w Powstaniu Warszawskim

Dziś, w 74. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego o godz. „W” - 17 na Skwerze Sybiraków w Inowrocławiu, przy obelisku upamiętniającym żołnierzy Armii Krajowej, odbędzie się uroczystość patriotyczna.

Przypomnijmy, że co najmniej kilkunastu inowrocławian walczyło z bronią w ręku w Powstaniu Warszawskim. Inni pełnili służbę cywilną, a dr Stanisław Wachowiak – mający dawne bliskie związki z Inowrocławiem, prezes Banku Ludowego w Inowrocławiu i pierwszy po wyzwoleniu w 1919 r. przewodniczący Rady Miejskiej - był współpracownikiem generała Bora-Komorowskiego.

Do stolicy przedostali się głównie inowrocławianie z kręgów inteligencji i młodzieży studenckiej. Najpełniej udokumentowane są okupacyjne dzieje „Kujawiaka” plutonowego podchorążego Wiesława Knasta z batalionu „Czata 49”. „Kujawiak” poległ 7 września w obronie szpitala św. Łazarza. Z kolei 14 września zginęła Czesława Reichertowa, absolwentka gimnazjum im. Marii Konopnickiej, w czasie walk łączniczka w sztabie na Mokotowie. Także na Mokotowie, ale jeszcze 2 sierpnia poległ 22-letni Jan Wybrański pseudonim „Kanty”. Na Starówce zginął 18-letni Jerzy Ziętara.18 sierpnia w walkach na ulicy Chmielnej śmiertelnie ranny został 20-letni kapral podchorąży Jerzy Graczyk ps. „Roman”.

Najmłodszym powstańcem był Andrzej Szwajkert. 11-letni „Jędruś”, „Zawiszak” ze zgrupowania szaroszeregowców był łącznikiem i zajmował się kolportażem powstańczej prasy. Poległ 29 września. W szpitalach warszawskich służbę pełniło kilku inowrocławskich lekarzy, m.in. dr Henryk Sikorski, przedwojenny ordynator szpitala powiatowego, który walczył w kampanii wrześniowej, zaś w trakcie walk powstańczych odniósł ciężkie rany i zmarł w listopadzie 1944 r. – już podczas transportu do obozu jenieckiego. Łączniew walkach udział wzięło kilkudziesięciu inowrocławian.

Z kolei dr Stanisław Wachowiak należał do kręgu decydentów państwa podziemnego, od 30 września 1944 roku, na osobistą prośbę generała „Bora” kierował delegacją, która w Ożarowie toczyła rozmowy dotyczące warunków kapitulacji powstania i wyprowadzenia ludności z miasta.

Jak zabezpieczyć mieszkanie podczas urlopu?