Klasztor w Chełmnie kryje wiele skarbów. I tajemnic

Ksieni Magdalena Mortęska była wielką reformatorką. Zakon Benedyktynek w Chełmnie zmienił się dzięki niej z kontemplacyjnego w nauczający. Wiele zawdzięczają jej dziewczęta.

Dzieło ksieni Mortęskiej podziwiać możemy zaglądając za mury zespołu klasztornego Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo w Chełmnie.

Przeczytaj również: Chełmno. Po Baszcie Prochowej krąży duch

Zakątki godne polecenia

Ciało Magdaleny Motręskiej spoczywa w krypcie klasztornego kościoła pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty.
(fot. Anna Grzeszna-Kozikowska)

Zgromadzenie zostało założone we Francji w 1633 roku przez św. Wincentego a Paulo i św. Ludwikę de Marillac. Chełmiński zespół klasztorny zbudowali Krzyżacy w XIII w. Zamieszkiwały go kolejno: Cysterki, Benedyktynki, a od 1821 roku - Siostry Miłosierdzia.

Przez lata klasztor był przebudowywany, a obiekty poklasztorne zmieniały przeznaczenie. Prowadzono w nich szpital, ochronkę, sierociniec, szkołę, selektę i dom starców. Obecnie siostry i personel świecki opiekują się dziećmi i dorosłymi z niepełnosprawnością fizyczną i intelektualną, które przebywają w Domu Pomocy Społecznej. W punkcie charytatywnym wydawana jest żywność i odzież, działa też Świetlica Socjoterapeutyczna dla dzieci.

Kościół pw. św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, jak i najstarsza część zabudowań klasztornych, łącznie z Wieżą Mestwina pochodzą z XIII w. Wszystkie zabytkowe obiekty wzbudzają podziw. Nie w każdy zakątek można jednak na co dzień zajrzeć. Aby wejść np. na kościelną emporę trzeba mieć specjalne zaproszenie. Siostry otworzyły ją dla zwiedzających podczas nocnego "Spacerku po Chełmnie" z okazji "Nocy w muzeum". Frekwencja pobiła rekordy! Znajduje się tam bowiem m.in. portret zasłużonej ksieni Magdaleny Mortęskiej namalowany w 1658 roku czy unikalne freski z 1320 roku.

Pochodzącą z senatorskiej rodziny dziewczyną, po śmierci matki, zajęła się ciotka. Wbrew woli ojca, który chciał wydać ją za mąż, wstąpiła do Zakonu Benedyktynek w Chełmnie. Kilka dni po tym, jak złożyła śluby, wybrano ją ksienią. Szybko zaczęła zabiegi o naprawę życia zakonnego w podległych jej zubożałych klasztorach, także w Toruniu. Otworzyła szkołę z internatem dla dziewcząt, gdzie uczyły się pisania, czytania, haftu. Skutecznie zaoponowała przed powrotem obu klasztorów do Cystersów. Podporządkowała sobie inne zakony i tworzyła nowe klasztory. Stworzyła nowy projekt reguły benedyktyńskiej. W zakonach powstawały szkoły wychowujące dziewczęta. Ufundowała dom opieki dla emerytowanych księży, do kościoła klasztornego sprowadzała rzeźby, obraz, ornaty, hafty artystyczne i kapy. Gdy zmarła w 1631 roku, jej ciało złożono przed ołtarzem głównym tej świątyni. Potem przeniesiono je do krypty.

Piękne ogrody

Mury klasztorne skrywają również cenne relikwie, gromadzone przez lata.
(fot. Monika Smól)

Aby zwiedzić chełmiński klasztor trzeba zarezerwować sobie kilka godzin. Tu historia "przemawia szeptem" z każdego zakątka.

- Poza kryptą ksieni, która dzięki rewitalizacji i wykonaniu wejścia od strony ogrodu jest dostępna dla zwiedzających, warto też obejrzeć rzeźbę Chrystusa z ruchomymi rękami - mówi Anna Grzeszna-Kozikowska, historyk z Muzeum Ziemi Chełmińskiej. - Datowana na 1380 rok jest jedną z niewielu takich na świecie. To unikalny przykład rzeźby gotyckiej. Dzieci powinny ją oglądać w podręcznikach do historii.

Od kilku lat zajrzeć też można do dwóch skarbców. - W jednym siostry udostępniają dzieła sztuki: precjoza, obrazy, szaty i naczynia liturgiczne, księgi z XVIII, XIX i XX wieku, relikwiarze, wiele przedmiotów etnograficznych - wymienia historyk. - Od niedawna otwarta na gości jest też gotycka piwnica. Można się w niej przenieść do czasów średniowiecza.

Na trasie zwiedzania pominąć nie można korytarza krzyżackiego, Bramy Mersenburskiej, znajdującej się przy niej Golgoty oraz Wieży Mestwina. - Godne polecenia są też park klasztorny i zbocza klasztorne - dodaje Anna Grzeszna-Kozikowska.

(Pisząc artykuł korzystałam z "Chełmińskiego słownika biograficznego" S. Rafińskiego.)