Marek Gralik: W wyniku agresji Rosji na Ukrainę egzamin ósmoklasisty w tym roku jest inny

Zaskoczyły pana tematy na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego? Pojawił się fragment "Zemsty" Aleksandra Fredry, można było odwołać się do wybranej lektury obowiązkowej…
Żadnych spekulacji nie robiłem, ale "Zemsta" była na tyle sposobów przerabiana – w filmach i w spektaklach - że nawet jak ktoś nie czytał tej komedii Aleksandra Fredy, to z całą pewnością – dzięki tym produkcjom - poznał jej treść, a tym samym, główne wątki i nie miał żadnych problemów. Jeśli chodzi o formę egzaminu, to w tym roku uczniowie nie powinni być zaskoczeni bo jest ona taka sama jak w ubiegłym. W drugiej części mieli do wyboru opowiadanie albo rozprawkę o charakterze argumentacyjnym. Nie było artykułu czy przemówienia, ale o tym wiedzieli już wcześniej, więc byli bardziej przygotowani. Poza tym, w tym roku można było wybrać sobie lekturę z listy obowiązkowej, którą na dodatek skrócono.

Przyzna pan, że egzamin ten różni się od poprzednich. Zdają go - również w naszym regionie - dzieci z Ukrainy.
Rzeczywiście, w wyniku agresji Rosji na Ukrainę w tym roku jest inny. W naszym regionie do egzaminu ósmoklasistów zgłosiło się 267 ukraińskich uczniów. Jeszcze przed egzaminem zostali oni poinformowani w szkołach, w swoim macierzystym języku, o zasadach tego egzaminu. Można było się też z nimi zapoznać wcześniej na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki. Natomiast wszystkich zdających uczniów mamy w regionie 27 057. Najwięcej w Bydgoszczy – 3 996.

Większość z ukraińskich uczniów nie zna jeszcze języka polskiego. Jak ten trzydniowy egzamin z poszczególnych przedmiotów będzie w ich przypadku przebiegał?
Zacznę od tego, że uczniowie z Ukrainy, którzy przystąpili we wtorek do egzaminu z języka polskiego bez jego znajomości, nie mogą liczyć na dobry wynik. Choć, aby ułatwić im to zdawanie wydłużono czas jego trwania o 90 minut. Pozostali mieli 120 minut. Na egzaminie tym ukraińscy uczniowie mogli korzystać ze słownika polsko-ukraińskiego i ukraińsko-polskiego jak i ze wsparcia tłumacza, co miało miejsce. Natomiast znajomość języka polskiego ma mniejsze znaczenie podczas egzaminu z matematyki, a w przypadku języka obcego - nie ma oczywiście żadnego. Nie mniej jednak tym uczniom przez te trzy dni przysługuje dostosowanie warunków i form przeprowadzenia tego egzaminu do ich potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych. Mogą liczyć na to, że przed rozpoczęciem pracy z arkuszem egzaminacyjnym tłumacz przekaże im informacje o zasadach przeprowadzenia danego egzaminu. Cały czas jest możliwe wsparcie psychologiczne. Szkoły zapewniają obecność pedagoga lub psychologa. Wśród zdających z Ukrainy były też osoby z niepełnosprawnością i uczniowie ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Korzystały z innych typów arkuszy egzaminacyjnych, podobnie jak ich polscy koledzy i już w tym pierwszym dniu pisały egzamin w warunkach lub formach dostosowanych do ich potrzeb, na przykład w oddzielnych salach.

Jakie znaczenie ma ten egzamin także dla uczniów z Ukrainy?
Ten egzamin pełni dwie zasadnicze funkcje: określa poziom wykształcenia ogólnego ucznia, w zakresie obowiązujących przedmiotów egzaminacyjnych, i zapewnia mu, ale także jego rodzicom i nauczycielom, informację zwrotną na temat tego poziomu wykształcenia. Zastępuje też egzamin wstępny do szkół ponadpodstawowych, które wykorzystują wyniki egzaminu ósmoklasisty z poszczególnych przedmiotów jako kryteria w procesie rekrutacji, w sytuacji gdy liczba kandydatów jest większa, niż liczba wolnych miejsc w danej szkole. Tak więc wyniki tego egzaminu są niezwykle istotne przy ubieganiu się o przyjęcie do bardzo popularnych liceów lub techników.

Nie będzie jednak odrębnych zasad rekrutacji do szkół ponadpodstawowych dla dzieci z Ukrainy, które ukończą szkołę podstawową w polskim systemie. Dlaczego?
To oczywiste. Nie można dyskryminować, ale również nie można stosować żadnych przywilejów ze względu na obywatelstwo. Zdecydowana większość dzieci z Ukrainy uczy się w Polsce będąc w ukraińskim systemie oświaty, więc świadectwo ukończenia szkoły podstawowej na Ukrainie, będzie honorowane podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych w naszym kraju. Poza tym, jeśli dany uczeń z Ukrainy został przyjęty do oddziału podstawowego klasy ósmej, a nie do oddziału przygotowawczego, to znaczy, że dyrektor szkoły uznał, iż znajomość języka polskiego u tego ucznia jest na tyle zadowalająca, że poradzi sobie z realizacją podstawy programowej i zostanie sklasyfikowany. Tym samym poradzi sobie również na egzaminie ósmoklasisty.

Jeśli któryś z uczniów, z Polski czy też z Ukrainy, nie przystąpi do tego egzaminu, to będzie musiał powtarzać klasę?
Egzamin ósmoklasisty jest egzaminem obowiązkowym, co oznacza, że każdy uczeń musi do niego przystąpić, aby ukończyć szkołę. Natomiast nie jest określony minimalny wynik, jaki powinien uzyskać - stąd tego egzaminu nie można nie zdać. Jeżeli uczeń nie przystąpi do niego w terminie głównym lub dodatkowym, będzie powtarzał ósmą klasę. Jego obywatelstwo nie ma tu żadnego znaczenia.