Obecność w gramatyce historycznej języka polskiego jerów (półsamogłosek)
Wielu studentów polonistyki drży na samą myśl o jerach, wzdłużeniach zastępczych czy języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Ale gdyby nie to wszystko język polski mógłby wyglądać dziś zupełnie inaczej. Jer to tzw. półsamogłoska (lub samogłoska zredukowana). Są one reliktami z języka prasłowiańskiego. Ich zanik i wokalizacja (przekształcanie się w pełne samogłoski) następował od X do XII wieku. Jery zapisuje się w postaci następujących znaków graficznych: ь, ъ.
Liczba podwójna w języku polskim
Liczba podwójna w języku polskim to dziedzictwo prasłowiańskie. Do dziś można zobaczyć ją w polszczyźnie, na przykład w przysłowiach: Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście czy Mądrej głowie dość dwie słowie. Liczba podwójna miała za zadanie wyrażać w języku podwójność, a więc zazwyczaj łączyła się z liczebnikiem dwa. Widać ją dziś także w odmianach wyrazów uszy czy oczy.
Zmiana rodzaju rzeczowników
Obecnie w języku polskim rodzaj rzeczowników jest stały. Powiemy ten kot, ta butelka czy to zwierzę. Jednak nie zawsze rodzaj był taki sam. Widzimy to szczególnie w utworach literackich z poprzednich epok. I tak na przykład w „Panu Tadeusza” jest mowa o „krzesła poręczu” (rodzaj męski), dziś powiedzielibyśmy jednak „poręczy krzesła”.
„Jeźdź”, a nie „jeździj”
Teraz przechodzimy już do współczesnej gramatyki języka polskiego. Czy wiedzieliście, że kiedy chcecie zwrócić komuś uwagę, powinniście powiedzieć: „Nie jeźdź tutaj na rolkach”, zamiast „Nie jeździj tutaj na rolkach”? Brzmi to nienaturalnie, ale czasownik „jeździć” odmienia się tak samo jak „chodzić”. Mówimy więc: „Nie chodź tutaj” i „Nie jeźdź tutaj”.
