Miejsca pamięci dla lokalnej społeczności, czyli “W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej”

- Ruszyła kampania “W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej”. Na czym ona ma polegać. Skąd taki pomysł?

- Kampanię „W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej” rozpoczęliśmy w ubiegłym roku, jest to nasz projekt w ramach Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na rok 2021. Mimo że rok się skończył, akcja trwa nadal. Wcześniej przeprowadziliśmy udane kampanie znakowania specjalnymi tabliczkami miejsc pochówku uczestników Powstania Wielkopolskiego i wojny polsko-bolszewickiej na terenie naszego województwa. Postanowiliśmy „pójść za ciosem” i uhonorować w podobny sposób weteranów Armii Krajowej. Tak jak poprzednio, akcja oparła się na zgłoszeniach od rodzin.

- Ile takich grobów mamy w regionie, kto się nimi opiekuje?

- Na podstawie wspomnianych zgłoszeń jak dotąd stworzyliśmy listę około 90 miejsc pochówku. Są to w zdecydowanej większości groby prywatne, którymi opiekują się rodziny weteranów. Natomiast naszym celem jest, aby każdy oznakowany grób stał się miejscem pamięci dla lokalnej społeczności.

- Kto wspiera tę kampanię?

- Wsparcie finansowe otrzymaliśmy z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Niepodległa”. Do współpracy zaprosiliśmy 8. Kujawsko-Pomorską Brygadę Obrony Terytorialnej, Instytut Pamięci Narodowej, Światowy Związek Żołnierzy AK, Fundację im. gen. Elżbiety Zawackiej, Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, a także Muzeum II Wojny Światowej i Biuro Programu „Niepodległa”. Nie bez znaczenia jest również wsparcie samorządów, na terenie których znajdują się miejsca pochówku oraz proboszczów parafii.

- W związku z 80. rocznicą przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, którą obchodzimy 14 lutego, Brygada OT apeluje o zapalenie światełka dla Bohatera z AK. Czy to część wspólnych działań?

- Jak już powiedziałem, żołnierze WOT aktywnie włączyli się w naszą kampanię oznaczania grobów weteranów. Terytorialsi mają w swoją misję wpisaną kontynuację tradycji Armii Krajowej. Uczestniczą każdorazowo w uroczystościach znakowania miejsc pochówku, z kolei my chętnie włączamy się w ich działania. Dołączamy się również do apelu o zapalenie światełka dla Bohatera z AK.

- Jaki walor edukacyjny ma ta kampania? Czego ma nauczyć młode pokolenie?

- Dotychczasowy przebieg akcji pokazuje, że wielu byłych żołnierzy i żołnierek AK w okresie PRL było poddawanych różnym represjom i szykanom, o czym mówią nam dziś ich bliscy. Wiedza o ojcu czy dziadku z AK była raczej wiedzą prywatną, trzymaną w domowym zaciszu. Wynikało to z obawy o negatywną reakcję władz.

Dziś, w wolnej Polsce, chcemy tą akcją uświadomić, szczególnie młode pokolenie, że możemy być dumni z naszych przodków, że Armia Krajowa to jeden z najchlubniejszych okresów naszej historii.

Wzruszenie, a nawet łzy bliskich podczas naszych uroczystości świadczą o tym, że była to akcja bardzo oczekiwana i potrzebna.

- Każdego, kto walczył o wolną Polskę należałoby specjalnie uhonorować. Czy są jeszcze kolejne środowiska, które zgłaszają postulat podobnego uhonorowania żołnierzy innych formacji?

- Jesteśmy w stałym kontakcie ze środowiskami kombatanckimi. Zdajemy sobie sprawę, że są jeszcze formacje, których weteranów należałoby uhonorować. Realizujemy nasze działania krok po kroku, przy czym główny ciężar weryfikacji informacji na temat weteranów oraz prowadzenia rejestru miejsc ich pochówku spoczywa na Instytucie Pamięci Narodowej. Z pewnością jednak nie będziemy chcieli poprzestać na AK-wcach. Każdy weteran walk o niepodległość zasługuje na wdzięczność i pamięć.