Nowy Rok w bardzo odległych wspomnieniach. Wielka moc dawnych życzeń

Noworoczne życzenia mają długi rodowód. Obdarzani nimi często dostrzegamy wieloznacznie rozumiany zwrot „Do Siego Roku”. Taką pisownię ustalili językoznawcy. Tymczasem w swoim archiwum odnalazłem nieco inną interpretację tego życzenia. Zapisał ją w styczniu 1818 r. „Kurier Litewski”.

Według niego przed laty żyła w Krakowie nadobna dziewica, Dorota Trajtlerówna. Zdrowie, dostatki, wesołość nie opuszczały jej w późnym wieku. Wszyscy wysławiali piękną Dorotę. Umarła w samą wigilię Bożego Narodzenia. Właśnie, gdy wieść o jej śmierci szerzyła się po Krakowie, rzekł ktoś przy łamaniu opłatka: „Daj nam, Panie Boże, dożyć Dosiego roku”.

Szybko podchwycono te słowa, ale później padła pamięć Dosi, tak jak wszystko, w grób czasów, lecz życzenie „Dosiego roku”, którego pierwszą była przyczyną, pozostałą dotychczas. Niezbyt dociekliwy autor „Kuriera”, niestety, nie ustalił wieku długowiecznej krakowianki. Szybko temu życzeniu zaczęto przypisywać nadzwyczajną moc, co mają potwierdzać liczne przykłady długowiecznych.

Pierwszym polskim uczonym, który zgłębiał tajemnice ludzkiej długowieczności, był Józef Majer (1808-1899), profesor medycyny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z niebywałym mozołem zgromadził on ponad 600 kart szczegółowo opisujących ludzi stuletnich. Jego bogate materiały na ten temat przechowuje Biblioteka PAN w Krakowie.

Część z nich wykorzystano w rozprawie „O trwaniu życia ludzkiego” z 1866 r. Opisani w tym dziele długowieczni mogą być potwierdzeniem skuteczności nie tylko noworocznych życzeń. Tak można wnioskować z przykładów opisanych przez prof. Majera. Aż 156 lat żyła podobno niejaka Jarnowska, która zmarła przestraszywszy się oblężeniem Torunia przez Szwedów.

120-letni podstoli sieradzki Stanisław Dobrzelewski imponował pieszymi wędrówkami do kościoła, zaś 115-letni rolnik pod Krosną pracą za czterech parobków, a 122-letni młynarz z Rynkowic siłą pozwalającą jedną ręką zatrzymać koło młyńskie. Jeszcze okazalszym wiekiem wyróżnił się Stanisław Grad.

Śreński, wojewoda płocki, zmarły według Bartłomieja Paprockiego w roku 1436, który „wiek swój przeciągnął do 140 lat”. Niestety, ten zapis był efektem skomplikowanej pomyłki nagrobnej.

W wielowiekowej tradycji świąteczno-noworocznych życzeń ciekawie zapisał się m. in. afiszer Teatru Narodowego w Warszawie Wincenty Słowaczyński. W „Kolędzie naprędce” na Nowy Rok 1817 napisał: „Żyjcie długo, cierpcie krótko / Miejcie własność choć malutką/ Niech Wam nowe szczęście wzrasta.”