Parchanie - na szlaku gen. Sikorskiego

Teraz już wszystko jasne: pamięci generała Władysława Sikorskiego jest poświęcona.

Głośno ostatnio o generale Sikorskim - jego szczątki złożone w wawelskiej krypcie poddano obdukcji, by zbadać, jaka była przyczyna jego śmierci.

Instytut Pamięci Narodowej chce zweryfikować hipotezę niektórych historyków, uważających że wypadek lotniczy 4 lipca 1943 roku pod Gibraltarem został spowodowany celowo, zaś generał zginął nie w wyniku doznanych wtedy obrażeń, a zamachu.

Premier i wódz naczelny
Generał Sikorski był premierem rządu II RP w latach 1922 - 23. Po zamachu majowym w roku 1926 został odsunięty od wszelkich stanowisk państwowych i wojskowych. W latach 1939-1943 pełnił funkcję premiera rządu RP na uchodźstwie i wodza naczelnego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

Jego pamięć, podczas wycieczki pn. "Szlakiem Generałów" uczcili członkowie i sympatycy Klubu Turystyki Pieszej "Wędrownik" przy Regionalnym Oddziale PTTK "Szlak Brdy" w Bydgoszczy. Imprezę zorganizowało małżeństwo przewodników Anna i Piotr Hartwichowie z Solca Kujawskiego. Przy okazji piechurzy zwiedzili okolice tej wsi.

W niewielkim dworku
Zacznijmy wszakże od samego Parchania. Generał zamieszkał w tej podinowrocławskiej wsi wraz z rodziną w roku 1923, po złożeniu urzędu premiera. Mieszkał tam do wybuchu wojny w roku 1939.

Sikorscy zajmowali dworek, który ostał się po rozparcelowaniu dawnego majątku niemieckiego z przełomu XIX i XX wieku. W roku 1936 roku w tutejszym kościele odbył się ślub jedynej córki generała - Zofii z porucznikiem Stanisławem Leśniowskim.

Dziś dworek przedstawia smutny dość widok, podobnie jak jego obejście. O czasach świetności, a zwłaszcza o samym generale, przypomina zawieszona nad głównym wejściem tablica. Budynek wpisano w ostatnich latach na listę zabytków.
Izba Pamięci

Na wschodnim skraju wsi - w dawnej pruskiej, a potem polskiej szkole podstawowej - urządzono Izbę Pamięci Generała Władysława Sikorskiego.
W gablotach zgromadzono wiele zdjęć, listów, wycinków prasowych i innych pamiątek po generale jego rodzinie.

Na zdjęciach można zobaczyć m.in. gosposię Władysława i Heleny Sikorskich - Czesławę Budziszewską oraz kierowcę - Władysława Zygadłę. Są też zdjęcia członkiń miejscowego Koła Gospodyń Wiejskich w Parchaniu, które założyła Helena Sikorska.

Na zdjęciach wojennych widzimy generała wizytującego junaków i żołnierzy polskich sił zbrojnych na Zachodzie - w Palestynie, w Północnej Afryce, na ćwiczeniach I dywizji pancernej.

Jest też dokumentacja fotograficzna z posiedzeń Rady Ministrów, z podpisania 30 lipca 1940 roku układu polsko-radzieckiego w Londynie, ze spotkania z królem Wielkiej Brytanii Jerzym VI i wiele innych. Na ścianie wisi portret generała - autorstwa Artura Szyka.

Zainteresowanie zwiedzających wzbudza nawet zwykła przedwojenna lodówka, spełniająca swą funkcję po załadowaniu bryłkami lodu. W gablotach zgromadzono wiele drobiazgów z domu Sikorskich, by wspomnieć o chińskim kałamarzyku, cukierniczce, sztućcach, fragmentach ceramiki miśnieńskiej. Imię generała Sikorskiego nosi Szkoła Podstawowa w Parchaniu.

Wieś biskupia
We wsi opodal dworku wznosi się kościół pw. św. Wojciecha, który jest świadectwem wspaniałej historii Parchania. Zgodnie z pradawnymi podaniami wieś chroniona była palisadą (parkanem), stąd ma wywodzić się współczesna nazwa miejscowości. Już na przełomie X i XI wieku musiała to być wieś należąca do biskupów kujawskich, którzy rezydowali wtedy w Kruszwicy (później we Włocławku). Prawo biskupów kujawskich do Parchania potwierdził w bulli papieskiej z 19 czerwca 1259 roku Aleksander IV (właściwie Rinaldo Conti).

Kościół od roku 1000
- Od około 1000 roku wieś posiadała własny kościół parafialny, w którym zostali pochowani dwaj biskupi: w roku 1055 Wenancjusz IV herbu Mora i w roku 1081 Andrzej V Rzymianin - mówi ksiądz Marian Kierzkowski, proboszcz parafii pw. św. Wojciecha. - Pierwszy z nich zmarł w Parchaniu z powodu zarazy, drugi - złożony chorobą podeszłego wieku. Pisał o tym pod koniec XIX wieku w dziele "Schematyzm historyczny ustrojów parafialnych dzisiejszej Archidiecezji Gnieźnieńskiej" ksiądz Stanisław Kozierowski - historyk, profesor Uniwersytetu Poznańskiego specjalizujący się w dziejach Wielkopolski i Pomorza.

Jak informuje ksiądz proboszcz, pierwszy drewniany kościół przetrwał do roku 1655, czyli do potopu szwedzkiego. Na miejscu spalonej świątyni w roku 1691 wzniesiono nową, do której budowy użyto materiałów rozbiórkowych z synagogi żydowskiej w Inowrocławiu. Kolejny kościół zbudowano w roku 1711 z inicjatywy biskupa Feliksa Konstantego Szaniawskiego herbu Junosza. Inicjatorem budowy następnego - w roku 1761 - był biskup Antoni Dembiński. I wreszcie w roku 1840 ksiądz proboszcz Piotr Schmidt przy wsparciu funduszy od rządu pruskiego wzniósł kościół o konstrukcji szachulcowej (szkielet drewniany, wypełniony cegłami), który przerwał do dziś. Kościół stoi na kamiennej i ceglanej podmurówce. W roku 1900 dobudowano murowaną wieżę.

Wnętrze zdobią piękne ołtarze w stylu neobarokowym i neorokokowym z połowy XIX wieku. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Wojciecha - patrona parchańskiego kościoła - i dwa rokokowe posągi męczennic z połowy XVIII stulecia. Ciekawe są także XVIII - i XIX - wieczne rzeźby św. Marii Magdaleny i innych świętych.
Na przykościelnym cmentarzu znajduje się m.in. grób wspomnianego ks. Piotra Schmidta.

Kilkanaście metrów na północ od kościoła (poza ogrodzeniem) zachowały się: dawna organistówka i plebania z roku 1887.

Kanał Parchański
Ziemie przyległe do wsi od południa opływa Kanał Parchański, którego przedłużeniem jest naturalnie płynąca rzeczka Tążyna - dopływ Wisły. Kanał jest rowem wykopanym przez Prusaków na przełomie XIX i XX stulecia, przede wszystkim by odwodnić Błota Ostrowskie znajdujące się pomiędzy Lasami Balczewskimi a Puszczą Bydgoską. U schyłku ostatniego zlodowacenia była to naturalna rynna wyżłobiona przez wody roztopowe.

Dojazd, kontakt
Wieś Parchanie położona jest 10 km na wschód od Inowrocławia. Najlepszy dojazd z centrum Inowrocławia drogą krajową nr 15 w kierunku Gniewkowa i Torunia oraz drogą wojewódzką nr 252 w stronę Dąbrowy Biskupiej i Zakrzewa. W pierwszym przypadku zaraz za miastem należy skręcić w prawo na Balin i Słońsko, w drugim - jeszcze na terenie miasta należy skręcić w lewo na Jacewo i Macinkowo. Kościół św. Wojciecha w Parchaniu, tel. 052/ 351-27-25.