Piastowski rodowód miasta

Tymczasem w okresie rozbicia dzielnicowego panem tej ziemi był od 1231 roku Kazimierz Kujawski, syn Konrada Mazowieckiego, protoplasta kujawskiej linii Piastów. Jego syn, książę inowrocławski Ziemomysł, władał m.in. kasztelanią bydgoską.

Przy tej okazji nie sposób nie wspomnieć, że Ziemomysł był twórcą godła dynastów kujawskich tzn. półorła i półlwa umieszczonych w tarczy. Po raz pierwszy pojawiło się ono w roku 1268 i... jest używane do dziś. Znajduje się np. na fladze powiewającej przed bydgoskim Urzędem Wojewódzkim. Tak jest, warto o nim pamiętać, to Ziemomysł, kiedyś władca Bydgoszczy...

Po jego śmierci rządy w dzielnicy, a więc również w Bydgoszczy, sprawowali od 1287 roku trzej nieletni synowie: Leszek, Przemysł i Kazimierz jako tzw. bracia niedzielni. Później, w następstwie podziału ojcowizny w roku 1314, Bydgoszcz wraz z Wyszogrodem przypadła księciu Przemysłowi. W obliczu nieuchronnie nadciągającej wojny z Zakonem oraz nieustannych konfliktów z agresywnym sąsiadem, dokonał Przemysł zamiany z Władysławem Łokietkiem, księciem kujawskim, a wówczas już królem Polski, dzielnicy inowrocławsko-wyszogrodzkiej (w tym kasztelanii bydgoskiej) na sieradzką.

Działo się to w 1327 roku...

Tak więc od tamtego czasu kasztelania bydgoska była domeną króla Władysława, a następnie jego syna Kazimierza. Onże Kazimierz, 19 kwietnia 1346 roku uczynił ją miastem nad Brdą. Lokacja nastąpiła na prawie magdeburskim. Wdzięczna Bydgoszcz po z górą sześciuset latach wystawiła królowi dobroczyńcy monumentalny, konny pomnik.

Po traktacie polsko-krzyżackim w Kaliszu w 1343 roku z Kujaw zachodnich utworzone zostało województwo inowrocławskie, w którym znalazła się nadgraniczna Bydgoszcz, po 1346 roku siedziba starostów grodowych, rezydujących w warownym zamku nad Brdą i czuwających nad bezpieczeństwem miasta.

Po zamku śladu dziś nie ma, lecz pozostała nazwa ulicy: Przy Zamczysku. Tak jak i inne nazwy ulic dokumentujące średniowieczną proweniencję miasta: Pod Blankami, Grodzka, Podwale.

Na początku XVII wieku, na oblewanej przez wody Brdy śródmiejskiej wyspie, istniała jedyna w Rzeczypospolitej królewska fabryka pieniędzy. Tu bito m.in. monety dziesięciodukatowe z wizerunkiem Zygmunta III Wazy. Pamiątką po tej działalności była ulica Mennica (dziś Tamka), prowadząca na wyspę, obecnie nazywaną Młyńską. Dlatego Młyńską, że sto lat później niepodzielnie zawładnęły nią młyny zbożowe. Niektóre stoją do dziś. Tak oto przeszłość wplata się we współczesność.
Rozwijała się Bydgoszcz dzięki pośrednictwu w handlu z Gdańskiem. Odległość kilkunastu kilometrów dzieląca ją od Wisły nie była żadną przeszkodą. Usytuowanie Bydgoszczy nad spławną Brdą sprawiło, że w okresie prosperity handlu wiślanego pokonała konkurentów (Toruń, Chełmno oraz Nieszawę) i przewodziła przewoźnikom zboża.

Zrzeszeni w cechu bydgoscy szyprowie mieli pod koniec XV wieku specjalny statut potwierdzony przez starostę.
Brdzie Bydgoszcz zawdzięcza istnienie, a później rozwój i pomyślność. Najstarszy zachowany bydgoski spichlerz nad Brdą przy ul. Grodzkiej, tzw. holenderski, powstał w 1793 roku.

Odwrócenie się miasta od rzeki byłoby katastrofą. Przez stulecia była ona widziana jako źródło powodzenia i dobrych szans na przyszłość. Była ówcześnie swego rodzaju autostradą, łączącą Bydgoszcz z morzem. Potrzebę rozbudowy dróg wodnych w Bydgoszczy widział strażnik wielki koronny Franciszek Czacki, który w 1766 roku proponował budowę kanału łączącego Brdę z Notecią.

Rozbiór Polski w 1772 roku unicestwił plany Czackiego. Jego pomysł zrealizowali w 1774 roku Prusacy, budując Kanał Bydgoski (26 km, 8 śluz). W ten sposób otwarta została żegluga przez Wartę i Odrę do portów zachodniej Europy. Żegluga śródlądowa zyskała nowy impuls.

Wkrótce w Bydgoszczy powstała pierwsza stocznia. Znajdujące się nad Kanałem zadrzewione bulwary były miejscem zabaw i rekreacji, fantastycznym ogrodem ciągnącym się od śródmieścia po zachodnie granice miasta. Jeszcze przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości powstał duży armator Bromberger Schleppschiffahrt, przekształcony na początku lat 20. w Lloyd Bydgoski, w którym 40 proc. akcji należało do magistratu. W 1935 roku przez port Brdyujście przeszło ponad 250 holowników i 1300 barek (tylko w kierunku Wisły). To daje pogląd jaki ruch panował na Brdzie, także w porcie przy Rybim Rynku, daje wyobrażenie o gospodarczym znaczeniu bydgoskiego węzła wodnego.

Bydgoszcz nigdy nie odwróciła się od Brdy. Związki miasta z rzeką są nierozerwalne. Ich przejawem jest na przykład "Wielka Wioślarska" o Puchar Brdy - regaty wioślarskich ósemek, które w 2009 roku miały osiemnastą edycję. Od sześciu lat na "Wielką Wioślarską" przyjeżdżają reprezentacyjne ósemki uniwersytetów z Oxfordu i Cambridge. Zawodom towarzyszy wspaniała atmosfera i wielkie emocje podczas finiszu na śródmiejskim odcinku rzeki.

Wielkim świętem wodniaków jest Bydgoski Festiwal Wodny "Ster na Bydgoszcz". Podczas Festiwalu pyszni się na Brdzie parada jednostek pływających o przeróżnej wyporności, słychać szanty w wykonaniu zespołów z całej Polski. Festiwalowi towarzyszą wystawy np. sprzętu wodnego i historii żeglugi śródlądowej w Bydgoszczy; na specjalnych warsztatach poznać można pracę i życie marynarzy słodkich wód. W ten oto sposób utrwala się wielowiekowa tradycja i wizerunek Bydgoszczy - miasta na wodzie.