Plaga pijanych kierowców na drogach. Istnieje społeczne przyzwolenie na nietrzeźwość?

Tydzień temu Polską wstrząsnęła informacja o wypadku spowodowanym przez pijanego kierowcę, który pozbawił rodziców trójkę rodzeństwa.

Pomimo licznych kampanii społecznych co roku w lato słyszy się o ryzykownych działaniach po alkoholu i kierowcach autokarów prowadzących w stanie nietrzeźwym. Niektóre zdarzenia bywają tragiczne w skutkach, a czasu nie da się cofnąć, by zmienić podjętą decyzję.

W 2020 w tym okresie na polskich drogach doszło łącznie do 5387 wypadków. Śmierć poniosły aż 482 osoby, a rannych zostało 6242 osób. Planując wypoczynek warto pamiętać o jednym. Każdą formę aktywności oraz powroty powinien łączyć wspólny mianownik – bezpieczeństwo.

- Kierowcom często brakuje wyobraźni. Jakby nie zdawali sobie zupełnie sprawy z niebezpieczeństwa jakim jest prowadzenie pojazdu po spożyciu alkoholu. Tym bardziej biorąc pod swoją opiekę dzieci. Dlatego też warto po raz kolejny nagłaśniać społeczny problem i potrzebę zwiększania bezpieczeństwa na drodze. Czas powiedzieć STOP wsiadaniu za kierownicę po spożyciu alkoholu – podkreśla Rafał Misztalski, prezes AutoWatch Polska.

Ponad 1/3 polskich kierowców deklaruje, że bada się alkomatem przed rozpoczęciem jazdy, przy czym aż 18 proc. wsiada za kierownicę bez 100% pewności o trzeźwości. Ponad 20% przyznało z kolei, że zdarzyło im się prowadzić samochód następnego dnia po imprezie, na której spożyli dużą ilość alkoholu.

Okres wakacyjny sprzyja relaksowi na świeżym powietrzu, któremu towarzyszy często spożywanie różnego rodzaju trunków. Po udanym spotkaniu niektórzy decydują się na powrót do domu będąc jeszcze pod wpływem alkoholu.

- Polacy są społeczeństwem bardzo rodzinnym i lubiącym gościnność, a spotkania z najbliższymi są niejako wpisane w naszą osobowość kulturową. Dlatego poniekąd dostaliśmy społeczne przyzwolenie na nadużywanie alkoholu, po spożyciu którego stajemy się bardziej pewni siebie i odważniejsi. Tracimy przy tym kontrolę nad sobą, nie jesteśmy w pełni świadomi swoich czynów, co prowadzi do, nadal powszechnego, wsiadania za kierownicę w stanie nietrzeźwym – mówi Marzena Martyniak, międzynarodowy psycholog i naukowiec, założycielka Instytutu Rozwoju Emocji

Jedynie 55 proc. badanych wie, że dopuszczalną normą alkoholu we krwi kierowcy jest 0,2 promila, co potwierdza konieczność zwiększania świadomości i edukowania w tym obszarze. 81 proc. kierowców przyznaje również, że zdarza im się przekraczać dopuszczalną prędkość, a 41 proc., że wyprzedza w miejscach, w których jest to niedozwolone.

W piątek Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła megainformację podsumowującą dekadę kontroli bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Autorzy raportu podkreślają w niej, że korzystający z dróg w Polsce są ponad trzy razy bardziej narażeni na utratę życia w następstwie wypadku niż podróżujący po drogach Szwecji czy Norwegii.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat (2010-2020) rocznie ginęło w Polsce średnio ponad 3,2 tys. osób, czyli około ośmiu każdego dnia.

W samym tylko 2019 r. ponad 37 tys. osób zostało rannych, a straty spowodowane wypadkami szacowane są na ponad 56 mld zł rocznie.

NIK wskazuje, że Polska zajmuje jedno z ostatnich miejsc w Unii Europejskiej pod względem bezpieczeństwa na drogach.

W raporcie zwrócono uwagę, że liczba ofiar śmiertelnych wypadków drogowych kształtowała się na zbliżonym poziomie w 2015 roku – 2938, natomiast w 2019 roku – 2909.

Z kolei w zeszłym roku nastąpił spadek liczby wypadków o ponad 22 proc. w stosunku do 2019 roku - zginęło w nich 2491 osób, a rannych zostało 26 436 osób.

„Główną przyczyną tego stanu rzeczy była sytuacja związana ze stanem epidemii i ograniczeniami w przemieszczaniu się, która spowodowała, że ruch na drogach w 2020 r. był znacząco niższy niż w latach ubiegłych, a nie systemowa poprawa stanu bezpieczeństwa na drogach. Należy przy tym zauważyć, że pomimo znacznego spadku liczby zdarzeń drogowych, wzrósł wskaźnik osób zabitych na 100 wypadków (z 9,6 w 2019 r. do 10,58 w 2020 r.), a Polska wciąż pozostaje w czołówce państw europejskich, w których na skutek wypadków drogowych ginie najwięcej osób” - czytamy w badaniu.

Zdaniem NIK na liczbę wypadków wpływ ma m.in. zły stan dróg w naszym kraju, a polskie ulice „należą do jednych z najbardziej niebezpiecznych w Unii Europejskiej”.

Izba wskazuje, że poprawa infrastruktury drogowej i poniesienie znaczących nakładów nie przyczyniło się do radykalnej poprawy wskaźników bezpieczeństwa.

I choć ogólny stan techniczny nawierzchni sieci dróg krajowych zarządzanych przez GDDKiA w ciągu ostatnich lat utrzymywał się na zbliżonym poziomie, to na koniec 2020 roku nadal prawie 40 proc. tych dróg znajdowało się w stanie złym bądź niezadowalającym, a na natychmiastowe remonty potrzeba było aż 4,8 mld zł (przy czym GDDKiA planowała wydać na nie około 500 mln zł).

NIK wskazuje, że na bezpieczeństwo ruchu wpływa także stan techniczny pojazdów. Choć z danych policji wynika, że w ubiegłym roku niesprawność techniczna była bezpośrednią przyczyną 64 wypadków (0,3 proc.), w których zginęło 8 osób, to zdaniem Izby tutaj także Polska wyróżnia się na tle innych krajów europejskich.

Albowiem w Polsce na niecałe 19 mln badań przeprowadzonych w 2020 roku jedynie 2,5 proc. zakończyło się wynikiem negatywnym. Dla porównania, w Niemczech wśród 10 mln wylosowanych badań technicznych przeprowadzonych w okresie od czerwca 2017 roku do czerwca 2018 roku aż 20 proc. pojazdów nie zostało dopuszczonych do ruchu.

Zdaniem NIK, biorąc więc pod uwagę liczbę zarejestrowanych samochodów osobowych w naszym kraju, która w 2020 roku wyniosła ponad 25 mln i uwzględniając doniesienia o możliwym przeszacowaniu tej wielkości oraz liczbę wykonanych badań technicznych, można wnioskować, że „spora część samochodów poruszających się po drogach publicznych nie posiada ważnych badań technicznych”.

NIK wskazała, że za bezpieczeństwo na polskich drogach odpowiada także system fotoradarów, mierzących prędkość aut. Ale tych jest znacznie mniej niż u naszych zachodnich sąsiadów.

Według stanu na koniec 2020 roku było zainstalowanych 485 takich urządzeń, czyli średnio 1,6 na tysiąc kilometrów kwadratowych powierzchni Polski. Dla porównania w Belgii było ok. 37 takich urządzeń, w Niemczech - 10, a we Francji - cztery.

Innym problemem jest niska skuteczność egzekwowania prawa. W latach 2010-2020, w wyniku stosowanych w Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym (CANARD) procedur weryfikacyjnych, zatwierdzono wysłanie 2 796 206 wezwań do właścicieli pojazdów, w trakcie procedowania których wystawiono 1 375 720 mandatów i skierowano 8353 sprawy do sądów.

NIK wskazuje, ze tylko w 2018 roku przedawnieniu uległo 467 370 (około 17 proc.) spraw o szacunkowej wartości mandatów 71 974 980 zł.