Podstępne metody walki z wrogiem a zaprzeczenie etosu rycerskiego. Omów zagadnienie na podstawie „Konrada Wallenroda” Adama Mickiewicza

Ustny egzamin maturalny z języka polskiego w 2024 roku będzie wyglądał tak, jak w roku poprzednim. Składa się z dwóch zadań:

• Jawnego pytania, które sprawdza znajomość treści i problematyki danej lektury, a także tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu;
• Niejawnego pytanie, które oparte jest na tekście literackim, ikonicznym lub dotyczącym języka.

Egzamin trwa łącznie 30 minut i jest podzielony na kilka etapów:

• przygotowanie zdającego do odpowiedzi (15 minut),
• wypowiedź monologowa zdającego dotycząca wylosowanych przez niego zadań (10 minut),
• rozmowa z egzaminatorami związana z wypowiedzią zdającego (5 minut).

Maksymalna liczba punktów, jaką można uzyskać na egzaminie ustnym z języka polskiego, wynosi 30. Próg zdawalności w przypadku tej matury to 30 proc.

Pytanie jawne na maturę z języka polskiego w 2024 roku:

Wstęp
Etos rycerski to zbiór zasad i wartości, które kierowały postępowaniem idealnego rycerza w epoce średniowiecza. Honor, odwaga i walka otwarta były fundamentalnymi aspektami tego etosu.

Teza
Bohater używający podstępnych metod walki z wrogiem naraża się na łamanie etosu rycerskiego i utraty honoru.

Omówienie zagadnienia
Główny bohater powieści Mickiewicza jako doświadczony dowódca orientuje się, że słaba Litwa nie poradzi sobie z walce z potężną armią zakonu krzyżackiego. Rozważa odejście od tradycyjnych rycerskich metod walki, które nie wystarczą do obrony kraju.

Decyduje się na zastosowanie podstępu jako jedynego sposobu na pokonanie zakonu. Stawia tym samym osiągnięcie celu (uratowanie Litwy) wyżej niż wartości rycerskie i własne dobre imię. Zdobywa więc zaufanie Wallenroda zostając jego giermkiem, a następnej okłamuje go i zabija. Pod przybranym nazwiskiem zyskuje zaufanie zakonu, a w końcu zostaje mistrzem, co pozwala mu dowodzić w walce.

Z premedytacją wydaje szkodliwe dla krzyżaków rozkazy, tak aby żołnierze wpadali w pułapki przeciwnika. By zrealizować swój plan, Konrad Wallenrod zdradził swoje rycerskie ideały. Odrzucił honor, złamał przysięgę wierności i wyprowadził na śmierć ludzi, którzy mu ufali i którymi dowodził. Mimo że cel osiągnął, to droga, którą wybrał, mocno obciążyła jego sumienie. Nie mógł poradzić sobie z tym, jak postąpił. Zaczął pić, aby nie ukoić ból, a rozterki doprowadziły go ostatecznie do samobójstwa.
Wallenrod podporządkowuje cel (wygranie wojny) środkom (podstępowi). Widać tutaj podobieństwo do myśli Machiavellego.

Kontekst
W renesansowym dziele Niccolo Machiavellego „Książę” promowane jest hasło, że cel uświęca środki, co oznacza, że w słusznej sprawie można użyć każdego środka, nawet niegodnego. Aby wygrać walkę, można być lisem lub lwem. Chociaż lew wybierze walkę pełną zasad i honorową, to lis, wykorzystując zdradę, oszustwa i postęp może osiągnąć zamierzony cel. Idea ta kwestionuje tradycyjny etos rycerski.

Podsumowanie
Podstęp jako metoda walki z wrogiem stanowi zaprzeczenie etosu rycerskiego, gdyż opiera się na kłamstwie i zdradzie. Chociaż wydaje się być usprawiedliwiony, jak w przypadku Konrada Wallenroda, który musiał obronić kraj, to obarcza bohaterów dylematem moralnym.

Z jednej strony historia Wallenroda pokazuje, że podstęp nie jest zawsze jednoznacznie niemoralny, a z drugiej – patrząc na to, jak zszarganie honoru rycerskiego zniszczyło bohatera – że osiągnięcie wyższego celu może mieć dramatyczne skutki u tych, którzy poświecili ważne wartości, aby ten cel osiągnąć.

Przygotowując opracowanie pytania, pamiętaj o strukturze, która ułatwi kolejność wypowiedzi i zachowanie wszystkich jej ważnych elementów:

• wstęp,
• teza,
• rozwinięcie (omówienie zagadnienia),
• podanie kontekstu
• zakończenie/podsumowanie.