Nie tylko człowiek istotą rozumną
Człowiek, uznawany za najbardziej rozumną istotę żyjącą na Ziemi, bezsprzecznie dominuje na naszym globie. Nie chodzi tu o biomasę, bo zgodnie z podobnym kryterium najbardziej liczne są zwierzęta hodowlane. Ich liczebność jednak jest także efektem ludzkiego działania.
Człowiek dominuje nad innymi gatunkami poprzez swoje zdolności i uwarunkowania, takie jak używanie języka bardziej złożonego niż języki zwierzęce, większy i bardziej złożony mózg oraz wysoko rozwinięty instynkt społeczny. Czy na pewno?
Mimo swej niekwestionowanej inteligencji człowiek chętnie degraduje inne gatunki, przypisując ich wszelkie logiczne zachowania instynktom i nie dopuszczając do świadomości faktu ich rozumności. Przykład? Dopiero wieloletnie obserwacje Jane Goodall w Parku Narodowym Gombe w Tanzanii, które prowadziła od 1966 roku pozwoliły odkryć, że szympansy posługują się narzędziami do zdobywania pożywienia. Co więcej, same potrafią owe narzędzia stworzyć. Wcześniej uznawano, że umiejętność używania narzędzi leży jedynie w gestii homo sapiens sapiens.
Odkrycie Goodall postawiło świat nauki na głowie. Jak pisze National Geographic:
Najbardziej epokowa była obserwacja dotycząca sporządzania narzędzi – to ona wywołała największe poruszenie w kręgach antropologów, bo od zawsze uważano, że właśnie to odróżnia nas od zwierząt.
Fakt niezwykłych zdolności człekokształtnych jesteśmy w stanie jeszcze jakoś przełknąć, ale żeby inteligentne były świnie lub ptaki? Okazuje się, że również one dorównują nam pod wieloma względami.
Test lustra dowodem na samoświadomość
W nauce funkcjonuje pojęcie testu lustra, czyli metody badania samoświadomości ludzi i zwierząt. Uznaje się, że przejście podobnego testu jest możliwe jedynie przez zwierzęta bardzo inteligentne.
Test lustra przechodzą oczywiście ludzie - jednak zdolność rozpoznawania własnego odbicia pojawia się dopiero u dzieci w 18 miesiącu życia. Okazuje się, że nie jesteśmy jedynym gatunkiem świadomym swojego ja. Jakie jeszcze gatunki przeszły test lustra? Zobacz w galerii.
W jaki sposób wykonuje się test lustra?
Oceny rozpoznania dokonuje się poprzez analizę zachowania zwierzęcia po umieszczeniu na jego ciele kolorowej kropki, którą może dostrzec wyłącznie w odbiciu lustrzanym. Skąd wiadomo, że zwierzę jest świadome swojego odbicia?
Pokazuje to przykład srok. Po umieszczeniu kolorowej kropki na podgardlu, widocznej dopiero w odbiciu lustrzanym, ptaki po wstawieniu lustra próbowały oczyścić pióra z naklejki. Wynik badania jednoznacznie wskazuje, że zwierzęta rozumiały, że mają do czynienia z odbiciem własnym, a nie innej sroki.
Zaskakujące umiejętności jednokomórkowców
No dobrze, ptaki i małpy potrafią więcej. Ale na pewno większość zwierząt nie ma rozumu ani uczuć - tak jeszcze niedawno uważało wielu z nas. Kłam podobnej teorii zadaje Peter Wohlleben w swojej książce Duchowe Życie Zwierząt. Autor opisuje badania, które przeprowadzono na śluzowcach - organizmach jednokomórkowych, których nikt o specjalne umiejętności nawet nie podejrzewał. Okazało się, że gatunek śluzowca o nazwie Physarum polycephalum potrafi... przejść labirynt!
Zasadniczo stworzenie to jest jedną gigantyczną komórką z niezliczoną liczbą jąder. I tego śluzowatego jednokomórkowca badacze wsadzają do labiryntu o dwóch wyjściach. Na końcu jednego z nich leży jedzenie w charakterze nagrody. Śluzowiec rozprzestrzenia się po korytarzach i po ponad stu godzinach znajduje jednak właściwe wyjście. - Peter Wohlleben, Duchowe Życie Zwierząt
Skoro jednokomórkowce potrafią rozpoznać ścieżki, którymi już się poruszały i na tej podstawie eliminować je przy poszukiwaniu pożywienia - niech każdy odpowie sobie na pytanie, jak bardzo nie doceniamy świata zwierząt - i jak mało o nim wiemy.
Oto najbardziej inteligentne stworzenia tego świata, które udowadniają, jak niewiele je od nas dzieli.
Potrafią liczyć i grać na komputerze: oto najinteligentniejs...
