Telefoniczny dyżur zakończył naszą akcję "Niewolnicy XXI wieku". Przez ponad miesiąc szliśmy tropem sygnałów od pracowników, którzy czują się wykorzystywani przez swoich pracodawców. Tym razem Czytelnicy mogli zasięgnąć porad z zakresu prawa pracy. Na pytania odpowiadała BEATA GOŁĘBIEWSKA, zastępca okręgowego inspektora pracy w Bydgoszczy.
Bo nie płacą
- Jestem nauczycielką. Przed sądem pracy zawarłam ugodę z dyrektorem gimnazjum o wypłatę wynagrodzenia. Jednak mój pracodawca nie chce się teraz z tej ugody wywiązać.
- Może pani zgłosić ten fakt do inspekcji pracy, załączając ksero tej ugody. Wówczas będziemy mogli podjąć interwencję.
- Czy pracownik, który przez kilka miesięcy nie otrzymuje wypłaty może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia?
- Pozwala na to artykuł 55, paragraf 1 Kodeksu pracy. Zgodnie z nim, jeżeli pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, a z orzeczeń sądów wynika, że do takich zalicza się opóźnienia w wypłacie wynagrodzeń, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
- Pracodawca nie wypłaca mi pensji oraz dodatków za godziny nadliczbowe. W związku z tym zamierzam rozwiązać z nim umowę z artykułu 55 kodeksu pracy. Czy w takiej sytuacji otrzymam zasiłek dla bezrobotnych od razu czy dopiero po trzech miesiącach?
- Zgodnie z artykułem 55 paragraf 1 i paragraf 3 Kodeksu pracy rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika z "winy pracodawcy" pociąga za sobą takie same skutki jak rozwiązanie umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem. Tak więc zasiłek będzie przysługiwał panu od razu.
Praca po godzinach
- Jestem zatrudniony w drukarni, bardzo często mamy nadgodziny. Chciałbym dowiedzieć się w jaki sposób powinny być one wynagradzane?
Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
- 50 procent wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w dni powszednie oraz w niedzielę i święta będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
- 100 procent wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w nocy oraz w godzinach nadliczbowych w niedzielę i święta nie będące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy
- Mam umowę zawartą na trzy czwarte etatu, a pracuję po 12 godzin. Pomimo to mam płacone tylko za sześć. Jak prawidłowo powinno być naliczane moje wynagrodzenie?
- Za siódmą i ósmą godzinę powinna być płacona zwykła stawka, a powyżej ośmiu nadgodziny.
- Jaki jest limit godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym?
- Kodeks dopuszcza 4 nadgodziny na dobę i 150 w roku kalendarzowym. Ponadto w układzie zbiorowym pracy albo w regulaminie pracy można ustalić inny limit godzin nadliczbowych, jednak nie wyższy niż 48 godzin na tydzień.
Bez "socjalu"
- Pracodawca zmusza nas do podpisania oświadczenia, że nie chcemy funduszu socjalnego. Czy ma do tego prawo?
- Znowelizowane przepisy dotyczące funduszu socjalnego, które weszły w życie wraz z początkiem tego roku, są raczej niekorzystne dla pracowników. Pracodawcy zatrudniający do 19 osób włącznie, nie muszą tworzyć funduszu i wypłacać świadczenia urlopowego. Nie muszą, ale mogą.
Natomiast wszyscy pracodawcy mogą albo w układzie zbiorowym, albo w regulaminie wynagradzania postanowić, że fundusz nie będzie tworzony. Tam gdzie nie ma związków zawodowych, w imieniu załogi porozumienie z pracodawcą może zawrzeć przedstawiciel załogi.
Czas na urlop
- Jestem portierem w zakładzie pracy chronionej. Pracuję systemem 12 godzin na 24. Jak powinny być liczone moje dni urlopu, tak aby na tym nie stracić?
- Zgodnie z artykułem 154 paragraf 4 Kodeksu pracy, pracownikowi świadczącemu pracę w systemie 12/24 urlopu udziela się na dni pracy i dni wolne od pracy w takiej proporcji w jakiej te dni występują w czasie wykonywania pracy (zgodnie z obowiązującym rozkładem pracy). Moim zdaniem, z uwagi na to, że urlopu udziela się na dni, a nie na godziny, pracownik w przypadku krótkotrwałych urlopów może na nim zyskać lub stracić.
- Czy na umowie - zleceniu przysługuje urlop?
- Nie jest to umowa o pracę, a więc nie obowiązuje wobec niej kodeks pracy. W takiej sytuacji urlop przysługuje tylko wtedy, gdy został on przewidziany w umowie.
Na wypowiedzeniu
- Otrzymałem wypowiedzenie z tytułu likwidacji stanowiska pracy, które upłynie 30 września tego roku. Jednocześnie nabędę w tym czasie uprawnienia emerytalne. Czy przysługuje mi odprawa emerytalna?
- Jeżeli wypowiedzenie zostało wręczone przed 1 lipca tego roku, to zgodnie z artykułem 10 ustawy z 26 lipca 2002 roku o zmianie ustawy Kodeks pracy (Dz.U. nr 135, poz. 1146 z 2002r.) powinien pan otrzymać jedną, korzystniejszą odprawę tzn. albo odprawę z przyczyn ekonomicznych albo emerytalną. Jeżeli wypowiedzenie zostało wręczone po 30 czerwca 2003 roku to będzie panu przysługiwała wyłącznie odprawa emerytalna.
- Pracuję od roku w firmie, która zatrudnia około 50 pracowników. Na koniec maja rozwiązano ze mną umowę o pracę w związku z likwidacją mojego stanowiska. Co z niewykorzystanym urlopem i odprawą? Dodam, że mam już 32 lata pracy.
- Za niewykorzystany urlop należy się ekwiwalent pieniężny. Ponadto przysługuje panu trzymiesięczna odprawa.
- Mąż otrzymał wypowiedzenie z pracy. Czy może chorować w trakcie i po upływie wypowiedzenia?
- Do momentu rozwiązania umowy chorobowe płaci pracodawca, później należy upewnić się w ZUS-ie czy nadal przysługuje zasiłek chorobowy.
- W listopadzie minie 10 lat mojej pracy. Regulamin zakładu przewiduje wypłatę nagród jubileuszowych za 5,10, 15... lat pracy. Tymczasem ostatniego dnia października moja umowa ulegnie rozwiązaniu z tytułu likwidacji stanowiska pracy, czy powinnam jeszcze otrzymać nagrodę?
- Pod warunkiem, że regulamin pracy takie zasady wypłaty przewiduje.
Co wolno szefowi?
- Ile razy w roku pracodawca może dać wypowiedzenie zmieniające, w którym zmniejsza wynagrodzenie za pracę?
- Niestety, nie ma takiego ograniczenia.
- Pracowaliśmy od 7.00 do 17.00, a pracodawca kazał nam przyjść ponownie na 19.00. Odmówiliśmy. Rano otrzymaliśmy SMS-a, że już w tej firmie nie pracujemy. Czy można zwolnić w ten sposób pracownika?
- Nawet jeżeli pracodawca zwalnia dyscyplinarnie, czyli z artykułu 52 kodeksu pracy musi zrobić to na piśmie oraz podać dokładną przyczynę. Pracownik, po przyjęciu takiego rozwiązania umowy o pracę, ma 14 dni na odwołanie się do sądu pracy.
- Pracuję już od dwóch miesięcy. Pracodawca zwodzi mnie codziennie, że podpisze ze mną umowę o pracę. Bez rezultatu.
- Pracodawca powinien zawrzeć z panią umowę najpóźniej w siódmym dniu świadczenia pracy. W przeciwnym razie zachodzi podejrzenie, że nie ma on wobec pani "uczciwych zamiarów".
