Czwarta planeta od Słońca od dawna fascynuje ludzkość. Rozpoczęte w XIX wieku obserwacje teleskopowe pokazały, że jest tam atmosfera, chmury, czapy lodowe, burze pyłowe i słynne "kanały". Na początku XX wieku powszechne były spekulacje na temat istnienia Marsjan. Opisywano możliwości nawiązania z nimi łączności za pomocą reflektorów czy zwierciadeł odbijających światło. Proponowano kopanie na Saharze wielkich rowów, które chciano wypełnić benzyną i podpalić, aby były widoczne z Marsa.
Rdzawo-czerwona barwa
Powierzchnia planety jest bardzo urozmaicona. Równiny na północy, wylewy lawy, regiony górskie na południu, podziurawione i pełne kraterów po uderzeniach. Nieco na południe od równika i równolegle do niego znajduje się największy w Układzie Słonecznym system kanionów - Valles Marineris. Na biegunach są czapy lodowe zawierające zamarzniętą wodę i dwutlenek węgla. Swój kolor Mars zawdzięcza czerwonawym tlenkom żelaza, które pokrywają marsjańskie równiny.
27 kilometrów wysokości
Mars może poszczycić się najwyższym w Układzie Słonecznym wzniesieniem. Jest to wygasły wulkan tarczowy Olympus Mons o wysokości trzykrotnie przewyższającym ziemski szczyt Mont Everest. Ma podstawę o średnicy ponad 600 km (!), a średnica szczytowego krateru to około 60 km. Wraz z kilkoma innymi dużymi wulkanami zajmuje on rozległy obszar nazywany Tharsis.
Mimo, że Mars jest znacznie lżejszy i mniejszy od Ziemi, to doba na Czerwonej Planecie trwa niewiele więcej niż ziemska, liczy 24 godziny i 36 minut. Nachylenie osi obrotu planety powoduje, że na Marsie mamy pory roku podobne do ziemskich, ale dwukrotnie dłuższe.
Mars posiada atmosferę, ale jej skład i temperatura znacznie różni się od ziemskiej. Atmosfera Marsa jest bardzo cienka i rozrzedzona, w 95 procentach to dwutlenek węgla. Temperatura na Marsie ulega dużym wahaniom - w dzień sięga 30 stopni C, natomiast w nocy spada do minus 90 (na biegunach do minus 130).
Dwaj towarzysze
Fobos i Deimos to niewielkie księżyce o nieregularnych kształtach, prawdopodobnie przechwycone przez Marsa planetoidy. Oba zostały odkryte w 1877 r. przez Asapha Halla. Ich nazwy pochodzą od imion synów greckiego boga wojny Aresa. Większy księżyc, Fobos, ma średnicę 22,2 km i obiega planetę w odległości 9387 km, natomiast mniejszy - Deimos - ma średnicę jedynie 12,6 km, a promień jego orbity jest równy 23400 km.
Tłok na orbicie i powierzchni
Mars jest najlepiej poznaną, poza Ziemią, planetą Układu Słonecznego. W jego kierunku wysłano 37 bezzałogowych ekspedycji badawczych. W tej chwili na powierzchni pracują łaziki Spirit i Opportunity, zaś po orbicie krążą cztery sondy badawcze. Już w przygotowaniu są kolejne trzy wyprawy, w tym najciekawsza ExoMars - europejska sonda przeznaczona do poszukiwania śladów życia na Marsie.
