Członkowie Oddziału Kujawskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w czerwcu 1908 roku podejmują decyzję - powstanie muzeum we Włocławku! Niecały rok później, w budynku przy placu Wolności, w skromnych warunkach lokalowych zaczęło funkcjonować Muzeum Kujawskie. Zbiory pochodziły z Muzeum Szkolnego Macierzy Polskiej oraz oddanej w depozyt kolekcji Towarzystwa Biblioteki i Czytelni Adama Mickiewicza we Włocławku.
W tych warunkach muzeum nie było jednak w stanie zbyt długo funkcjonować, tym bardziej, ze eksponatów przybywało. Dlatego w roku 1925 powstał Komitet Budowy gmachu Muzeum Ziemi Kujawskiej. Budowa trwała pięć lat. W grudniu 1930 r., z okazji oddania do użytku siedziby przy ul. Słowackiego, wydano również pierwszy przewodnik po muzeum.
Od momentu otwarcia tej placówki do wybuchu II wojny światowej zaprezentowano włocławianom kilkanaście wystaw artystycznych, była też stała ekspozycja etnograficzna. Zgromadzone w tym czasie eksponaty w dużej mierze przepadły podczas wojennej zawieruchy.
Działalność muzeum wznowiono w 1945 r. Szybko odbudowano przedwojenną "pozycję" placówki. W 1972 r. w dwóch barokowych kamienicach przy Starym Rynku, powstało Muzeum Historii Włocławka. Gdy Włocławek zyskał w 1975 roku status miasta wojewódzkiego, Muzeum Kujawskie przekształcono w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej.
Lata osiemdziesiąte to intensywny rozwój muzeum. Przede wszystkim otwarto Muzeum im. Stanisława Noakowskiego w Nieszawie. Coraz większe kolekcje w działach etnografii i sztuki wymagały nowej powierzchni magazynowej i ekspozycyjnej. Aby ją stworzyć odrestaurowano i adaptowano zabytkowe spichlerze we Włocławku.
W 1986 r. otwarto w jednym z nich Muzeum Etnograficzne. Jednocześnie trwała restauracja i adaptacja największego włocławskiego spichlerza przy ul. Zamczej 10/12. Budynek oddano do użytku w 1989 r. pod nazwą "Zbiory Sztuki". W kolejnym spichlerzu przy ul. Bulwary 9 powstał tak potrzebny magazyn.
To jednak nie koniec muzealnych inwestycji. Z potrzeby ratowania zabytkowego budownictwa ludowego powstał w 1993 r. Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce, rozbudowywany i wzbogacany przez następne lata.
Dziś zbiory muzealne liczą 36 tys.zinwentaryzowanych eksponatów i znacznie większą ilość pojedynczych zabytków. Każdego roku organizowanych jest około 20 wystaw...
Program obchodów 14 bm.
10.30-11.30 msza św. w katedrze
12..00-14.00 uroczystości w muzeum przy ul. Słowackiego 1 a:
- projekcja filmu niemego "Muzeum 1909-2009",
- otwarcie ekspozycji stałej pn. "Galeria portretu polskiego".