Tablica wróci do drukarni

Półtora roku temu Wojciech Sobolewski, przewodniczący Miejskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa w Bydgoszczy, mówił na łamach "Albumu bydgoskiego": - Czas najwyższy, by tablica upamiętniająca bydgoskich drukarzy, księgarzy, bibliotekarzy i dziennikarzy zamordowanych przez hitlerowców z czasie II wojny światowej wróciła na teren dawnych Zakładów Graficznych przy im. KEN przy ul. Gdańskiej 8, czyli w pobliże obecnego Centrum Handlowego "Drukarnia". Dziś wiemy, że już w najbliższy wtorek tablica zostanie odsłonięta na ścianie domu nr 10, najbliżej miejsca, gdzie wisiała przed laty.

Po raz pierwszy odsłonięto ją 5 września 1964 roku pod arkadami zakładów graficznych, od strony zieleńca przy ul. Gdańskiej. Tablica była mosiężna.

Znajdowała się na niej inskrypcja, że jest "poświęcona pamięci bydgoszczan - ludzi polskiego słowa drukowanego - ofiar faszyzmu zamordowanych w czasie okupacji hitlerowskiej w latach 1939-45". Tablicę ufundowały stowarzyszenia: dziennikarzy, księgarzy i blibliotekarzy polskich, związek zawodowy pracowników poligrafii oraz Zakłady Graficzne PZWS i RSW "Prasa" i Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy.

Tablica zniknęła cztery lata temu, gdy rozpoczęła się rozbiórka budynków drukarni. Tablicę zabezpieczono i w nienaruszonym stanie pozostawiono na podwórku przy Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków przy ul. Jezuickiej 2.

Nie tylko Wojciechowi Sobolewskiemu zależało, by tablica wróciła na skwer przy centrum handlowym "Drukarnia".

Bardzo liczył na to także Stanisław Raczyński. - Mój tata, Franciszek Raczyński, jest jedną z ofiar hitlerowców. Był powstańcem wielkopolskim, drukarzem, dziennikarzem i działaczem społecznym. Został odznaczony Krzyżem "M.R.P.L. Zasłużony Obywatel 27.12.1918" oraz Krzyżem "Powstańcowi Broni Wdzięczna Wielkopolska". Ukończył szkołę techniczną - drukarską w Lipsku. Najpierw pracował jako drukarz w "Pielgrzymie" w Pelplinie. Potem znalazł zatrudnienie w księgarnii "Św. Wojciecha". Natomiast od 1923 roku aż do wybuchu wojny pracował w "Dzienniku Bydgoskim". Zajmował różne stanowiska: zecera, korektora oraz redaktora odpowiedzialnego. Nawet nie wiemy, gdzie tatę pochowano.

Najprawdopodobniej spoczywa w Dolinie Śmierci w Fordonie. Na zbiorowej mogile znajduje się tabliczka z jego nazwiskiem. Powiedział mi o tym pan Rajmund Kuczma. On również był bardzo zaangażowany w walkę o powrót tablicy na swoje miejsce - mówi nasz Czytelnik.

Tablica zostanie uroczyście odsłonięta w najbliższy wtorek, o godz. 12. Zawiśnie na ścianie domu nr 10, najbliżej miejsca, gdzie wisiała przed laty. - Cieszę się, że w końcu nadszedł ten moment. Czekaliśmy na niego kilka lat. Zgodę na zawieszenie tablicy przy centrum handlowym wyraził Sławomir Marcysiak, konserwator zabytków w Bydgoszczy - mówi Wojciech Sobolewski.

Stanisław Raczyński dodaje: - Nie traciłem nadziei, że tablica wróci na swoje miejsce. Cieszę się, że "Pomorska" półtora roku temu zajęła się tym tematem i wspólnie z nami walczyła o tę sprawę. Razem odnieśliśmy sukces. Szczególne słowa podziękowania należą się również, niestety już, świętej pamięci Rajmundowi Kuczmie.

Ich pamięć czci tablica
Władysław Bażański, Władysław Burdziąg, Kazimierz Butowski, Józef Czuba, Alfons Domżalski, Piotr Dymek, Konrad Fiedler, Stanisław Friede, Adam Grossman, Jerzy Kania, Władysław Kaszyński, Jan Klein, Roman Kobierski, Zygfryd Kowalkowski, Stanisław Kuman, Henryk Kuminek, Józef Lesiewski, Wacław Małek, Maria Modlińska, Stanisław Nowakowski, Bernard Nuszkowski, Michał Nycz, Bogdan Pawłowski, Edward Pawłowski, Józef Piwowarski, Franciszek Raczyński, Leon Sobociński, Antoni Świątkowski, Edmund Tetzlaff, Teodor Wierzbowski jr, Stanisław Zaremba, Leon Zieliński.