Zabytki etnograficzne z Kujaw i ziemi dobrzyńskiej

Na wystawie będą prezentowane najciekawsze zabytki etnograficzne z Kujaw i ziemi dobrzyńskiej znajdujące się w muzeach polskich. Obiekty te stanowiły w przeszłości znaki tożsamości regionalnej tych ziem.

Są to przedmioty kultury materialnej, do których zaliczamy ludowy strój i malowane meble, ale też materialne ślady duchowości, a więc sakralne ludowe rzeźby i figury ceramiczne, jak też religijne malarstwo dawne i obrazy pochodzenia fabrycznego. Sygnalizowane będą na wystawie, ale w znacznie mniejszym zakresie, takie dziedziny jak: plastyka obrzędowa czy garncarstwo.

Za górną granicę powstania prezentowanych zabytków przyjęto cezurę l. 50. XX w., która w naturalny sposób oddziela zabytki wpisujące się w obraz tradycyjnej kultury ludowej od obiektów powojennych, cechujących się znacznym synkretyzmem i poddanym zjawisku folkloryzmu. Warto podkreślić, że przy wyborze muzealiów uwzględniono zarówno obiekty wytworzone na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej i tutaj przez dłuższy czas funkcjonujące (np. zabytkowe rzeźby, skrzynie wianne, stroje), jak też wytwory fabryczne, które różnymi drogami trafiły do naszego regionu.

Poprzedzające wystawę kwerendy przyniosły bardzo bogaty materiał porównawczy i poszerzyły wiedzę na temat szerokiego zasięgu występowania niektórych regionalnych wytworów. Odnosi się to głównie do zabytkowej ludowej rzeźby, której wiele przykładów wskazuje, iż miejscem ich powstania były Kujawy lub ziemia dobrzyńska, lecz jednocześnie dowodzi, że zasięg ich występowania w terenie przekraczał znacznie granice wymienionych regionów, obejmując np. tereny Mazowsza Płockiego, czy ziemi chełmińskiej.

Wśród zabytkowych rzeźb dominuje postać Matki Boskiej Skępskiej. Także wytwarzane na Kujawach skrzynie wianne, sprzedawane na miejskich jarmarkach, znajdowały nabywców w sąsiednim regionie łęczyckim. Bardzo bogato prezentowany jest na wystawie odświętny strój kujawski pochodzący głównie ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu.

Są to okrycia wierzchnie, męskie i damskie, jak też typowe dla tego regionu elementy stroju pochodzenia miejscowego (haftowane fartuchy, czepce, kołnierzyki) lub tzw. importy z Turcji (chusty), z Francji (chustki jedwabne do czepców), które w przeszłości stały się ważnym dopełnieniem regionalnych wytworów.
Wystawa ze zbiorów:

- Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi
- Muzeum Etnograficznego. Oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu
- Muzeum Etnograficznego im. M. Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie

- Muzeum Mazowieckiego w Płocku
- Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
- Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie
Czynna będzie od 7 kwietnia 2009 r. - 16 sierpnia 2009 r.

Autorzy wystawy: scenariusz i komisariat - Dorota Kalinowska, Krystyna Pawłowska; Oprawa plastyczna wystawy: Magdalena Kolanowska