Zakończył się I Światowy Kongres Edukacji i Nauki Polskiej za Granicą. Tematem rozmów m.in. rola szkół polonijnych

Edukacyjne wydarzenie odbywało się w dniach 5-9 lipca 2023. Organizatorem głównym kongresu był Instytut Rozwoju Języka Polskiego im. św. Maksymiliana Marii Kolbego, we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwem Edukacji i Nauki, Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Ośrodkiem Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą oraz Narodową Agencją Wymiany Akademickiej.

Honorowy patronat nad wydarzeniem objęła Agata Kornhauser-Duda, małżonka Prezydenta RP. Spotkanie było okazją do wymiany doświadczeń i nawiązania nowych kontaktów między Polonią.

W kongresie wzięło udział ponad 500 osób z 41 krajów, w tym przedstawiciele:

• Ameryki Północnej i Południowej,
• Australii,
• Chin,
• oraz krajów europejskich zaangażowanych w działania na rzecz polskiego języka, historii, kultury i tradycji.

Podczas tego kongresu wyczuwa się atmosferę wielkiego święta i pozytywnej energii, współpracy i możliwości nawiązania nowych kontaktów i relacji między Polonią – podkreślał Wojciech Wciseł, Kierownik w Studium KUL dla Polonii i Polaków za Granicą.

Podczas kongresu zaprezentowano propozycje rozwiązań systemowych, które miały na celu wzmocnienie polskich szkół polonijnych i poza granicami kraju. Uczestnicy podkreślali, że misją szkół polonijnych i polskich za granicą jest podtrzymywanie i kształtowanie tożsamości narodowej.

Propozycje obejmowały takie działania jak:

• integracja środowisk polonijnych,
• zapewnienie integralności procesu kształcenia,
• promocję języka polskiego i kultury polskiej,
• rozwój programów wspierających nauczycieli,
• zapewnienie stabilności drogi zawodowej,
• rozwijanie systemowego przygotowania nauczycieli do nauczania języka polskiego za granicą,
• wspieranie działań młodzieżowych.

Program kongresu był napięty. Pierwszy dzień rozpoczął się projekcjami filmów m.in. „Antyle Chopina” oraz „Dwie Korony”, a także dyskusją z twórcami filmów. Kolejnego dnia uczestnicy mogli wysłuchać:

• wykładu „Jeden naród, wiele państw. Służba Polsce poza granicami kraju” - Radosława Brzózki, szefa GPM,
• prezentacji dyrektora IRJP dr hab. Jacka Gołębiowskiego, prof. KUL,
• wystąpienia przedstawicieli współorganizatorów kongresu.

Odbyły się także dyskusje panelowe na temat: „Po co nam polska szkoła? Jak moja szkoła promuje język polski i Polskę w swoim środowisku?”

Trzeci dzień wypełniły panele dyskusyjne (m.in. na temat „Rola edukacji językowej i kulturowej w zachowaniu tożsamości”), ważny wykład dr. Krzysztofa Jurka z Fundacji Polskiej Akademii Nauk pt. „Tożsamość społeczno-kulturowa uczniów polskich mieszkających za granicą”, a także pokazy i warsztaty nawiązujące do polskiej kultury np. rękodzieło ludowe.

Nie zabrakło czasu na kwestie dotyczące pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, budowania społeczności w szkole polonijnej, czy zarządzania zespołem, co mogło szczególnie przydać się dyrektorom placówek.

W czwartym dniu nie zabrakło sesji warsztatowych i dyskusji. Oprócz takich tematów, jak wyzwania dzieci w szkołach polonijnych postawiono na praktyczne wskazówki i warsztaty dla nauczycieli, które mogą pomóc w edukacji dzieci i młodzieży.

Po zakończeniu Kongresu na stronie Ministerstwa Edukacji i Nauki udostępniono informację podsumowującą przebieg wydarzeń. Nie zabrakło rekomendacji, które resort przedstawił w siedemnastu punktach:

1. Szkoła polska poza granicami kraju ma być miejscem integracji środowiska polonijnego i powinna funkcjonować ponad podziałami. Mają temu sprzyjać dobre relacje i komunikacja.
2. Należy zapewnić integralność procesu kształcenia od przedszkola po poziom akademicki.
3. Ważnym zadaniem środowisk polonijnych jest promocja języka polskiego i kultury polskiej w miejscu zamieszkania. Wielość pomysłów zaproponowanych w trakcie Kongresu świadczy o wysokiej świadomości i potrzebie działań promocyjnych. Wsparciem w tym zakresie będą konkursy z ułatwioną procedurą.
4. Duszą systemu oświaty jest młodzież. Dostrzegamy konieczność udziału młodych Polaków mieszkających za granicą w dialogu nad edukacją polonijną oraz wspierania rozwoju innych inicjatyw i organizacji młodzieżowych, na przykład harcerstwo, kluby sportowe.
5. Nauczanie języka polskiego powinno być realizowane w systemie uzupełniających się i współpracujących placówek oświatowych, kulturalnych, muzealnych i naukowych w Polsce i za granicą.
6. Będziemy wzmacniać istniejące placówki oraz inicjować i wspierać powstawanie nowych ośrodków edukacyjnych za granicą, a także systematycznie dążyć do zwiększania liczby uczących się języka polskiego i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim.
7. Zadbamy o rozwijanie systemowego przygotowania nauczycieli do nauczania języka polskiego za granicą oraz stabilność drogi zawodowej (jej prestiż, wynagrodzenie oraz kwalifikacje), by zapobiegać rotacji kadry dydaktycznej.
8. Będziemy zawierać porozumienia bilateralne, które umożliwią umieszczanie oceny z języka polskiego na świadectwie ze szkoły systemowej w kraju zamieszkania ucznia.
9. Będziemy rozwijać programy systemowego wspierania metodycznego nauczycieli i rodziców, których rezultatem będzie zwiększenie zaangażowania uczniów i ich rodziców w proces nauczania języka polskiego i kultury polskiej.
10. Umożliwimy Polonii korzystanie z polskiego programu „Mała książka – wielki człowiek”, na takich samych zasadach, na jakich funkcjonuje w Polsce.
11. Wspólnie podejmiemy działania na rzecz zagwarantowania polskim szkołom wsparcia przez władze danego kraju (regionu).
12. Zapewnimy działania umożliwiające stabilizację funkcjonalną szkół, wprowadzając precyzyjne i jasne zasady finansowania oraz upraszczając procedury konkursowe. Rozstrzyganie konkursów będzie dostosowane do organizacji roku szkolnego.
13. Szczególną opieką otoczymy małe szkoły, działające w wyjątkowo niekorzystnych warunkach.
14. Młodzież stawia na nowoczesność. Rekomendując, by nauczanie języka polskiego, rodzimej kultury, miało formę wykraczającą poza formułę klasowo-lekcyjną, a realizowane będzie m.in. w formule spotkań teatralnych, muzycznych, tanecznych, w stylu odpowiadającym potrzebom młodego pokolenia.
15. Zwrócimy szczególną uwagę na wytworzenie więzi z uczniami kończącymi szkołę, by zapewnić im wysoki poziom nauczania, ciągłość funkcjonowania placówek i zgodną z naszą misją wymianę pokoleniową.
16. Stworzymy warunki dla absolwentów szkół średnich, by mogli na co dzień mieć styczność z językiem polskim, oferując atrakcyjne warunki studiów, szkoleń i staży.
17. Przy organizacji kolejnych kongresów zadbamy o rozszerzenie formuły panelowej, celem umożliwienia szerszej dyskusji uczestnikom spotkań polonijnych.