64 lata od godziny "W" (video)

Powstanie Warszawskie nie mogło nie wybuchnąć. Ale też musiało zakończyć się klęską. Kto był za to odpowiedzialny?

Godzina "W" została wyznaczona na piątą po południu, 1 sierpnia 1944 r. Do pierwszych starć doszło jednak kilka godzin wcześniej. Wspomina prof. Jan Domaniewski, powstaniec z warszawskiego Żoliborza, wcześniej harcerz Szarych Szeregów i żołnierz Kedywu AK, od kilku lat prezes Związku Powstańców Warszawskich w Bydgoszczy: - To ja - niestety - musiałem tę walkę wywołać. Z rozkazu mojego dowódcy mieliśmy ubezpieczać konwój z bronią i amunicją. Po godzinie 13.00 na ul. Krasińskiego natknęliśmy się na niemiecki patrol. Doszło do strzelaniny. Rozkazem gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego, komendanta głównego AK zostałem - właśnie za tę akcję - odznaczony Krzyżem Walecznych. Szkoda, że w książce Normana Daviesa "Powstanie '44" wymieniona jest zupełnie inna osoba, ktoś o pseudonimie "Marek". To jest nieprawda.

Dowódcy mieli słuszne powody
Powstanie Warszawskie nie mogło nie wybuchnąć. Ale też musiało zakończyć się klęską. Kto był za to odpowiedzialny? Zdaniem brytyjskiego historyka Normana Daviesa "nikt z uczestników tamtych wydarzeń nie był bez winy". W przedmowie do wspomnianej już książki tak pisze:
"Ostatecznie doszedłem do przekonania, że nikt z uczestników wydarzeń nie był bez winy, ale również, że polscy przywódcy powstania mieli słuszne powody do podejmowania wielu ze swoich kontrowersyjnych działań, a lwiej części ignorancji, niekompetencji i złej woli należy szukać gdzie indziej. Moją analizę podsumowuję zatem stwierdzeniem, że tragedia Powstania Warszawskiego była skutkiem ogólnego załamania w łonie Wielkiego Sojuszu".

Powstanie, planowane na kilka dni, trwało ponad 2 miesiące. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

Rozkaz o wybuchu walk w Warszawie wydał 31 lipca 1944 roku gen. Tadeusz Komorowski, uzyskując akceptację Delegata Rządu Jana S. Jankowskiego. Bezpośrednim powodem podjęcia decyzji był meldunek informujący o tym, iż sowieckie czołgi są już na przedmieściach Pragi.

Oni walczyli o Polskę
W promowanie powstania, jako zbrojnego czynu, który miał nie tylko przynieść wolność mieszkańcom stolicy, ale również przeciwstawić się sowieckiej dominacji na polskich ziemiach włączył się Instytut Pamięci Narodowej. Tak jak w 2007 r., tak i w tym, na ulicach wielu miast pojawiły się billboardy, plakaty, a dziś kolportowane będą ulotki.

- Między 12 a 14 na ulicy Mostowej pojawią się harcerze ze Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, którzy będą rozdawać przechodniom ulotki. Poprosiliśmy też władze miasta, by o godzinie siedemnastej zawyły syreny. Liczymy, że bydgoszczanie, gdziekolwiek będą, zatrzymają się na chwilę - mówi Waldemar Ptak z bydgoskiej Delegatury IPN.

O godz. 17.00 przy pomniku (róg Gdańskiej i Czerkaskiej) odbędą się w Bydgoszczy oficjalne uroczystości upamiętniające wybuch powstania. Przybędą uczestnicy "bitwy o Polskę, o Warszawę", władze miasta i województwa. O godz. 18.00 w kościele garnizonowym rozpocznie się uroczysta msza święta.

Zobacz migawki z Muzeum Powstania Warszawskiego