Tajemnicą otoczone jest malowidło na brodnickiej farze. Matka Boska z Dzieciątkiem na tronie namalowana jest po lewej stronie od głównego wejścia do kościoła pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Brodnicy, w płycinie o kształcie elipsy. Dziś, niestety, malowidło jest już słabo widoczne. Nie wiadomo, kto był autorem tego malowidła ani kiedy dokładnie powstało, ale przypuszcza się, że malowidło zostało stworzone w połowie XIV wieku, czyli wtedy, gdy zbudowana została fara. Bardzo możliwe, że powstanie obrazu ujęto w planie architektonicznym lub wykonano w trakcie budowy kościoła, o czym świadczy umiejscowienie na zewnętrznej ścianie elipsowatej płyciny w profilowanym obramieniu, którą prawdopodobnie starano się zabezpieczyć daszkiem (świadczy o tym trójkątny zarys na murze). Według legendy natomiast, gdy w Brodnicy nie było jeszcze ani zamku, ani miasta, dotarł nad Drwęcę pobożny mnich w towarzystwie rycerza krzyżackiego. Znaleźli oni schronienie w drewnianej warowni "na Michałowie", gdzie jednak często napadali poganie. Także w nocy, gdy w warowni gościli mnich i rycerz, napadł na nich silniejszy niż zwykle oddział pogan. Spośród napadniętych przeżyło niewielu, ale znaleźli się wśród nich wspomniany mnich i Krzyżak. Postanowili to niezwykłe ocalenie upamiętnić, dlatego, gdy kilka lat później na prawym brzegu Drwęcy przystąpiono do budowy kościoła pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej, mnich, który był jednym z fundatorów tej budowy, nakazał umieszczenie na zewnętrznej ścianie świątyni, po lewej stronie od głównego wejścia, fresku przedstawiającego tronującą Matkę Boską z Dzieciątkiem. Krzyżak natomiast, gdy został dowódcą rycerskiej załogi brodnickiej twierdzy, wprowadził zwyczaj, że każdy rycerz wyruszający na wyprawę przeciwko poganom, podjeżdżał na koniu do obrazu Matki Boskiej i dotykał go mieczem. Zdarzało się nieraz, że przez nieuwagę, wzruszenie czy zbytni pośpiech ostrze miecza zarysowało farbę na fresku. Rysy można zobaczyć do dziś
Franciszkanie w 1752 r. wprowadzili się do pierwszego zbudowanego z drewna klasztoru. Wkrótce rozpoczęła się budowa kościoła murowanego pw. Św. Franciszka z Asyżu, którą ukończono w 1762 roku i 1 sierpnia dokonano poświęcenia. W następnej kolejności przystąpiono do budowy murowanego klasztoru. Prace budowlane ukończono w 1772 r. W 1831 r. władze pruskie zmusiły zakonników do całkowitego opuszczenia budynku i zlikwidowały klasztor, a w jego podziemiach urządziły więzienie. Klasztor jako więzienie służył aż do roku 1945. W 1953 r., czyli po powrocie zakonników do Brodnicy wszystkie zachowane trumny przeniesiono pod prezbiterium kościoła, gdzie do dziś się znajdują. Było wówczas 70 zwłok więźniów, w tym 28 dawnych reformatów
Na samym dole zamku krzyżackiego w Brodnicy znajduje się miejsce niedostępne dla turystów - lochy więzienia, w których przetrzymywano ludzi, a w których część z nich z pewnością zmarła. Loch ma średnicę ok. 3 m. Podstawę wieży krzyżackiej stanowią potężne głazy narzutowe. We wnętrzu można dostrzec kilka miejsc, w których mogą być zamurowane otwory, przejścia
Rezerwat "Jar Brynicy"
Rezerwat utworzono w 2001 r. na pograniczu województwa kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego w celu ochrony ponad 200-letniego klonowo-lipowego lasu i lasów łęgowych z olszą i jesionem. W rzece Brynicy występuje rzadki krasnorost. Można tu spotkać zimorodka i pluszcza
