Był czas, gdy dzieci uczył organista

Szkoła Podstawowa im. J. Kasprowicza w Piotrkowie Kujawskim w 1945 r.
(fot. dzięki uprzejmości dyrekcji szkoły w Piotrkow)

Placówka ta nie osiągnęła większego rozwoju, zaś w latach 1725-1793 nie było jej wcale lub działała z przerwami - czytamy w monografii "Piotrków Kujawski. Zarys dziejów miasta i parafii“, Jarosława Kołtuniaka.

Utworzenie szkoły znalazło się dopiero w pruskich planach reorganizacji szkolnictwa elementarnego na ziemiach zabranych po drugim i trzecim rozbiorze. Akta kościelne potwierdzają istnienie szkoły od początku XIX w. Nauczaniem dzieci zajmował się wówczas organista. Po utworzeniu Królestwa Polskiego przystąpiono do organizacji szkoły elementarnej. W 1840 r. nowa ustawa zmieniła nazwę szkół elementarnych na początkowe i postanowiła, że opiekę nad nimi mogą sprawować nie tylko osoby duchowne, lecz także obywatele oraz właściciele ziemscy. Kolejna ustawa, z 1862 r. określiła czas nauki na 4 - 5 lat, a opiekę nad szkołami powierzyła radom powiatowym. W 1864 r. w Piotrkowie Kujawskim powstała szkoła początkowa z 3 letnim cyklem nauczania.

Niezwykle interesująco pierwsze lata szkoły - od początku XX w. opisali Krystyna i Paweł Pietrzakowie, emerytowani nauczyciele Szkoły Podstawowej w Piotrkowie Kujawskim. Historie tę uzupełniła o lata 1996-2001 Krystyna Waligórska.

Starszym czytelnikom dla przypomnienia, młodym - ku pamięci - korzystając z tego opracowania przytaczamy kilka najciekawszych faktów, głównie z przedwojennej historii szkoły.

Pod koniec drugiej dekady XX w. działała krótko "Macierz Szkolna“, swoją siedzibę miała w budynku przy ul. Włocławskiej. W latach 1920-27 kierownikiem 7-klasowej Szkoły Powszechnej w Piotrkowie Kuj. był Zygmunt Kędzierski. W trzech izbach uczyło się wtedy 367. uczniów. Społeczeństwo Piotrkowa czyniło wiele starań, aby wybudować nową szkołę. Jan Grabowski, właściciel gospodarstwa rolnego, późniejszy wójt gminy, ofiarował na ten cel morgę ziemi. Proboszcz tutejszej parafii, ksiądz Henryk Koławski, w swoich zapiskach zatytułowanych "Z dziejów Piotrkowa Kujawskiego“ odnotował: Monumentalnym budynkiem w Piotrkowie jest obszerny gmach szkolny budowany według projektu architekta Gutta, wykończony i oddany do użytku w 1926 r.

Zespół Szkół Menedżerskich stawia na nowe technologie
Nauka rozpoczęła się już w 1925 r., choć trwały jeszcze prace wykończeniowe. Prawdopodobnie 1 września 1926 r. nadano też imię szkole. Za patrona obrano Jana Kasprowicza - poetę, piewcę Kujaw, który zmarł miesiąc wcześniej.

Nowa szkoła mieściła 10 izb lekcyjnych, kancelarię, harcówkę, pomieszczenie na pomoce. Obok była sala gimnastyczna, w pobliżu dom nauczyciela, budynek gospodarczy z mieszkaniem dla woźnego.

W 1932 r. proboszcz H. Koławski tak charakteryzuje społeczeństwo: "Pod względem inteligencji ludność tutejsza składa się z różnych warstw społecznych. W parafii znajdują się trzy dwory: Piotrków - majątek Bolesława Tabaczyńskiego, Wąsewo - własność państwa Sulmierskich, Anusin - własność państwa Głowackich. W miasteczku poza przeważającym procentem Żydostwa jest doktor, apteka, poczta, kilku zamożnych mieszczan, reszta przeważnie ludność robotnicza żyjąca z dziennego zarobku, więc biedna, trochę rzemieślników, a po wsiach dużo mieszka komorników i część gospodarzy o średniej 7-15 własności, nieznaczna część gospodarzy mających po wółce ziemi i więcej. Ci ostatni to ludzie już dzisiaj o pewnej kulturze, niektórzy nawet bardzo wyrobieni, którzy interesują się bardzo sprawami społecznymi i politycznymi, sami prenumerują i czytają gazety, dzieci posyłają nawet do wyższych uczelni lub kształcą je w miejscowej szkole powszechnej, albo nawet trzymają specjalnych nauczycieli we własnych domach“.

Piotrkowska szkoła podstawowa z powodzeniem rozwijała się aż do września 1939 r. - wybuchu drugiej wojny światowej.

Niemcy zajmują Piotrków 27 września. W szkole stacjonuje wojsko. Oddziały SS niszczą godła, krzyże, sztandar szkoły, dokumentację. Burmistrzem miasteczka zostaje obywatel Piotrkowa Lidtke, a kierownikiem szkoły Reinhold Billard, przedwojenny nauczyciel z Ludwikowa. W dniu 16 października aresztowano księży i nauczycieli z całego terenu południowej części powiatu nieszawskiego.