Celiakia. Co dziś wiemy o tej chorobie?

Celiakia to najpoważniejsza nietolerancja pokarmowa człowieka. Co dziś wiemy o tej chorobie?
W minionych latach jej obraz całkowicie się zmienił. Już nie obserwujemy tzw. kukurydzianych dzieci, czyli wychudzonych pacjentów z dużymi brzuszkami. Ta zmiana to efekt innego niż w przeszłości schematu żywienia, który miał wpływ na występowanie wczesnych objawów celiakii. W 3-4 miesiącu życia (bo matki musiały szybko wracać do pracy) wprowadzano sztuczne mleko z zawartością mąki, dla zwiększenia kaloryczności posiłków. U części dzieci powodowało to ciężkie enteropatie. Celiakii i wtórnych zespołów złego wchłaniania było bardzo dużo, a kliniczny przebieg był niezwykle ciężki. Po zmianie schematu żywienia dzieci zaczęły dostawać gluten od 10 miesiąca życia. To opóźniło wystąpienie objawów, bo zabrakło tego „szkodliwego” pokarmu.

Część niemowląt może być jednak chora!
Oczywiście. To są potencjalni pacjenci z chorobą trzewną.Natomiast dzięki badaniom genetycznym możemy się dowiedzieć, kto jest predysponowany do celiakii, kto nie ma objawów, ale może je mieć, a kto nigdy nie zachoruje. Obecnie nie obserwujemy klasycznej postaci tej choroby. W stosunku do lat 90. schemat żywienia też się zmienił, choć w 5-6 miesiącu życia wprowadzamy malutkie ilości glutenu, bodźcując układ immunologiczny. W zasadzie to my szukamy celiakii. Przesunął się wiek pacjentów z chorobą trzewną z okresu niemowlęcego i wczesnodziecięcego na młodzież i dorosłych. Teraz najczęściej jest rozpoznawana u osób w wieku około 50 lat.

Mistrzowie Parkowanie w Regionie - zobacz galerie zdjeć

Jakie badania trzeba wykonać, by mieć pewność, że to ta choroba?
Robi się proste testy serologiczne z kropli krwi, by się przekonać, czy pacjent jest podejrzany o celiakię. Gdy wynik jest nieprawidłowy, wykonuje się biopsję jelita cienkiego. Robi się to endoskopowo, w znieczuleniu ogólnym. Na podstawie najnowszych kryteriów z 2012 r. możemy celiakię ustalić także bez biopsji.

Zmieniły się objawy i rozpoznanie, tylko leczenie pozostało constans. Obowiązuje dieta.
Obecnych czasów nie da się porównać z tym, co było w PRL. Dziś producenci prześcigają się w wytwarzaniu żywności bezglutenowej. Pamiętam, że pierwszą książkę kucharską tworzyliśmy w Bydgoszczy z przepisów, które przynosiły matki dzieci chorych na celiakię. Mamy chyba najprężniej działające w kraju stowarzyszenie pacjentów z dietą bezglutenową. Warto wiedzieć, że chorób glutenozależnie podobnych jest wiele - mam na myśli choćby alergie na pszenicę. Jest ich coraz więcej, jednak w wielu przypadkach to choroba przemijającą. U dzieci układ pokarmowy się uszczelnia, one same nabierają tolerancji i problem znika.

Ostatnie lata przyniosły modę na dietę bezglutenową.
To dieta eliminacyjna. Nie wolno jej stosować u dzieci.

Dziś w Bydgoszczy rozpoczyna się IX Ogólnopolski Zjazd Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Bierze w nim udział wielu wybitnych naukowców i praktyków, specjalizujących się m.in. w alergii pokarmowej i hepatologii. Jednak to spotkanie jest nie tylko dla specjalistów.
Uznałam, że zjazd powinien być dla lekarzy rodzinnych. Podczas wykładów i warsztatów będą mieli okazję poznać najnowsze ustalenia dotyczące choćby objawów, które tak bardzo się zmieniły. Lekarze, którzy kończyli studia wiele lat temu, mogą nie wiedzieć, że nawet 10-miesięczne dziecko może mieć wrzodziejące zapalenie jelita grubego.