Forum zainaugurował premier Donald Tusk.
– Polski cud gospodarczy nie byłby możliwy bez ducha polskiej przedsiębiorczości, który stał się bardzo ważnym silnikiem napędzającym wzrost gospodarczy. Bez niego Polska nie stałaby się tak dobrym miejscem do inwestowania – powiedział premier Donald Tusk na otwarciu Europejskiego Forum Nowych Idei. – Aby przedsiębiorcy mogli wykorzystać swoją kreatywność, innowacyjność, potrzebują bezpieczeństwa i dostępu do taniej energii. Nie ma przedsiębiorczości bez poczucia bezpieczeństwa. Polski punkt widzenia na bezpieczeństwo, politykę migracyjną jest coraz lepiej rozumiany w Europie – dodał.
Konkurencyjność i ekologia
Odpowiedź Europy na wyzwania związane z sytuacją geopolityczną, migracją, zmianami klimatycznymi i postępem technologicznym była głównym tematem obrad. Jeśli Unia Europejska nie odzyska globalnej konkurencyjności, to zagrożony będzie jej dobrobyt, zrównoważona gospodarka i zrównoważone środowisko.
Zdaniem komentatorów, Europa znajduje się w krytycznym momencie swojego rozwoju gospodarczego, a UE nie jest już żyznym gruntem dla innowacji, rozwoju technologii i rozwoju światowej klasy firm. Wraz z szybkim przyjęciem technologii sztucznej inteligencji w USA i Chinach istnieje duże ryzyko dalszego pogłębiania się luki konkurencyjnej w UE.
Krzysztof Gawkowski, wicepremier, minister cyfryzacji, podczas panelu „Jak Europa może odzyskać pozycję lidera technologicznego i globalną konkurencyjność?” powiedział, że podczas prezydencji w Radzie UE Polska będzie mówić o swojej wizji rewolucji cyfrowej i rozwoju nowych technologii. Zaznaczył, że obecnie Europa nie jest liderem przemian na tym polu. Ocenił, że głównym problemem jest to, że UE przygotowuje dużo prawa, a proces jego implementacji jest rozbudowany, co często prowadzi do przeregulowania.
Markus Reinisch, VP Public Policy Europe and Global Economic Policy, Meta, również zwracał uwagę na konsekwencje europejskiego prawodawstwa dla wprowadzania innowacji.
– To jest konsekwencja tego, że tych regulacji jest za dużo, te regulacje są niespójne, nakładają się na siebie. Ale, co ważniejsze, wdrożenie regulacji jest też złe i właściwie chyba największy problem to jest wdrożenie, a więc konflikty pomiędzy regulatorami. My w tym momencie w Europie, jako Meta, podlegamy 160 różnym regulacjom, mamy 270 różnych regulatorów działających w Europie – powiedział Reinisch.
Bezpieczeństwo i energetyczna transformacja
Od transformacji energetycznej nie ma odwrotu. Jednak, czy radykalne podejście do zielonej transformacji ma realne umocowanie w rachunku ekonomicznym? Czy będzie ona bezpieczna? Kto na niej straci, a kto zyska?
– Na transformację energetyczną nie patrzę jak na zagrożenie. Przeciwnie, to szansa dla firm i gospodarki. Transformacja pozwoli utrzymać konkurencyjność przedsiębiorstw i gospodarki. Już teraz na finansowe wsparcie mogą liczyć projekty niskoemisyjne. Coraz większą presję na realizację zielonych inwestycji wywierają rynki kapitałowe. Inwestycje trafiają do tych krajów, gdzie jest dostęp do zielonej, taniej energii. Inwestorzy będą wymuszać inwestycje w nowe technologie. Gospodarki, które nie przeprowadzą szybkiej transformacji energetycznej, będą traciły dystans do innych krajów, które szybko wprowadzają zmiany – mówił Artur Osuchowski, członek zarządu ds. energetyki i transformacji energetycznej ORLEN.
Transformacja energetyczna bezpośrednio dotyka także konsumentów. To nie tylko zaostrzanie norm emisyjnych w samochodach czy podwyższanie wymagań dotyczących śladu węglowego przy produkcji dóbr konsumpcyjnych. To także powszechność świadectw energetycznych czy wymiana źródeł ciepła. To rodzi koszty, które częściowo musi wziąć na siebie państwo, chociażby w ramach programu „Czyste Powietrze”.
Dorota Zawadzka-Stępniak, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w rozmowie z portalem strefabiznesu.pl przyznała, że program „Czyste Powietrze” wymaga zmian.
– Przede wszystkim potrzebne jest powiązanie wymiany źródła ciepła z działaniami w zakresie poprawy efektywności energetycznej – stwierdziła. – Nie chcemy doprowadzać do takich sytuacji, jakie miały miejsce w przeszłości, że w nieocieplonym domu instalowane było przewymiarowane źródło ciepła. Bardzo ważnym elementem jest to, aby termomodernizacja była nieodłącznym elementem programu.
Uczestnicy forum zwracali także uwagę na militarny aspekt bezpieczeństwa Europy, która w obecnej sytuacji geopolitycznej stoi przed ogromnym wyzwaniem. Wojna w Ukrainie pokazała, jak bardzo kontynent w dziedzinie obronności jest zależny od innych mocarstw. Musi rozwinąć własne moce w tym zakresie.
– Dziś Europa 80 proc. swoich środków na obronę wydaje poza własnym kontynentem. We wszystkich rządach ustanowiono polityczny kierunek, by inwestować więcej w obronność. Naszym priorytetem jest zabezpieczyć Europę na przyszłość. Ale to wciąż jest wola polityczna, deklaracja. Tymczasem niezmiennie utrzymujemy te same limity dla naszego przemysłu obronnego – mówił Pietro De Lotto, przewodniczący Komisji Konsultacyjnej ds. Przemian w Przemyśle (CCMI) Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
Nagrody Lewiatana
Podczas Forum wręczono także Nagrody Konfederacji Lewiatan. Laureatami zostali Hanna Machińska, Maria Waliczek, Leszek Balcerowicz, Piotr Voelkel oraz Sylwia Zadrożna.
Nagrodę Lewiatana im. Andrzeja Wierzbickiego dla przedsiębiorcy zasłużonego dla rozwoju firm mikro, małych i średnich otrzymała Maria Waliczek, założycielka i właścicielka firmy kosmetycznej Farmona. Piotr Voelkel, założyciel Grupy VOX oraz założyciel Uniwersytetu SWPS, dostał nagrodę za osiągnięcie szczególnego sukcesu ekonomicznego.
Nagroda za odważne myślenie, wręczana przez Konfederację Lewiatan i Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi, powędrowała do prof. Hanny Machińskiej, prawniczki, działaczki społecznej, byłej zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zarząd Konfederacji Lewiatan przyznał też nagrodę specjalną prof. Leszkowi Balcerowiczowi. W laudacji na jego cześć napisano, że „Dziś, 35 lat od rozpoczęcia reform gospodarczych w Polsce, mamy szczególną okazję, aby złożyć hołd człowiekowi, który, kierując się nie tylko wiedzą i intelektem, ale również odwagą i determinacją, zainicjował proces transformacji gospodarczej, wyprowadzając Polskę z ruin gospodarki centralnie planowanej do dynamicznie rozwijającego się kraju wolnorynkowego”.
Nagrodę za wyznaczanie standardów dziennikarstwa ekonomicznego w Polsce odebrała Sylwia Zadrożna, dziennikarka Polskiego Radia, która jest synonimem profesjonalizmu, rzetelności i zaangażowania.
Na zakończenie EFNI uczestnicy przyjęli Deklarację Sopocką
Autorzy uznali, że wysiłki w kierunku budowania silnej, demokratycznej i konkurencyjnej Europy są wciąż aktualne.
– W pierwszej Deklaracji Sopockiej z 30 września 2011 roku deklarowaliśmy: mamy szansę stworzyć Europę naszych marzeń i możliwości. Europę opartą na większej solidarności i głębszej integracji. Unia Europejska – stworzona, by zapobiegać konfliktom – zmieniła kontynent, stała się inspirującym projektem dla kilku pokoleń Europejczyków. Jesteśmy przekonani i przekonujmy wszystkich, że żaden europejski kraj nie jest w stanie samodzielnie sprostać wyzwaniom współczesności – głosi dokument.
Ta deklaracja pozostaje aktualna, ale musi być uzupełniona o kolejne wyzwania. Unia potrzebuje śmiałej, perspektywicznej wizji rozwoju i pilnych działań, które pozwolą na wcielenie jej w życie.
Autorzy apelują m.in. o działania, które wzmocnią konkurencyjność firm europejskich, przyniosą stabilność i pewność regulacyjną (w ramach programu na rzecz lepszego stanowienia prawa), zapewnią efektywną transformację energetyczną i bezpieczeństwo żywnościowe. Niezbędna jest ochrona rynku wspólnotowego. Silny rynek wewnętrzny zwiększa odporność na kryzysy. Jest narzędziem pozwalającym UE eliminować strategiczne zależności. Konieczne jest wprowadzenie rozwiązań przyjaznych innowacjom: poprawę otoczenia regulacyjnego oraz zachęty dla firm. Bez tych działań nie będziemy się rozwijać. Europa musi przyciągać talenty.
